بورس ها تشکیل شده اند از کیسه های ساینوویال (مفصلی)که هدفشان اجازه دادن به کشیده شدن و حرکت عضلات و تاندون ها از روی یکدیگر در نواحی که حرکت مکرر انجام میشود،است.این کیسه های ساینوویال به وسیله غشای ساینوویال پوشانده شده اند که حاوی شبکه ای از رگهای خونی اند که مایع ساینووسال را ترشح می کنند. نتایج بورسیتیس (التهاب بورس) در افزایش تولید مایع ساینوویال موجب تورم کیسه های بورس می شود. با استفاده مفرط و نادرست، این بورس ها ممکن است ملتهب، بزرگ و در موقعییت های نادری عفونی شوند.
یکی از زوائد استخوان کتف به اسم زائده کوراکوئید از بالای شانه به سمت جلو می آید و بورس ساب کوراکوئید در زیر این زائده قراردارد. این بورس می تواند به صورت چند کیسه مرتبط یا یک کیسه واحد وجود داشته باشد.
بورس ساب کوراکوئید و دیگر بورس های شانه:
به بیماری ای که در آن بورس ملتهب می شود بورسیتیس (bursitis) گفته می شود. بورسیتیس می تواند هم توسط آسیب حاد و هم توسط آسیب مزمن اتفاق بی افتد. زمین خوردن روی شانه، یا وارد شدن هر ضربه شدید دیگری به شانه نمونه ای از آسیب های حاد احتمالی هستند. در آسیب دیدگی های مزمن، بافت بورس دچار میکروتروما (صدمه فیزیکی در مقیاس میکروسکوپی) می شود و به دلیل خون رسانی ضعیف به محل بورس، این آسیب های میکروسکوپی التیام پیدا نمی کنند و در طول زمان با افزایش تعداد آن ها، بورس ملتهب می شود. کشیدگی های مکرر به دلایل مختلف مانند حمل کیف دستی سنگین، پرتاب اشیا، کار با ابزار های مختلف و نگه داشتن اشیا بالای سر به مدت طولانی می توانند باعث بورسیتیس ساب کوراکوئید شوند. اگر این بیماری درمان نشود، کلسیم در بورس رسوب می کند و بورس به اصطلاح کلسیفه می شود که باعث سفتی بیش از حد بورس و طولانی شدن روند درمان می شود.
تشخیص:
بیمار مبتلا به بورسیتیس (التهاب بورس) سابکوراکوئید با نزدیک کردن بازو به بدن یا به سمت جلو آوردنش احساس درد می کند. در سطح زائده کوراکوئید بیشترین احساس درد وجود دارد که با درد ارجاعی به سمت داخلی شانه همراه است.
محل درد در بورسیتس ساب کوراکوئید:
معمولا بیمار نمی تواند روی شانه مصدوم بخوابد و ممکن است در حین دور کردن بازو از بدن، به خصوص بعد از بیدار شدن از خواب، در مفصل احساس خش خش و خشکی کند. معاینه فیزیکی ممکن است درد در هنگام لمس سطح زائده کوراکوئید را نشان دهد.
از بین مانور های تشخیصی دو مورد زیر از هم پرکابردتر اند: پزشک از بیمار می خواهد که دست خود را در کنار بدن بالا بیاورد و کف دست را به سمت عقب بچرخاند، اگر بیمار مبتلا به بورسیتیس سابکوراکوئید باشد، احساس افزایش درد می کند.
در مانوری دیگر، پزشک از بیمار می خواهد تا دستش را در کنار بدن بالا بیاورد. سپس از او می خواهد در حالی در برابر حرکت دستش مقاوت می شود دستش را به سمت بدن بکشد. پزشک بدون هیچ گونه هشدار مقاومت را بر می دارد. با رها کردن ناگهانی مقاوت، بیمار افزایش درد خواهد داشت.
معاینه فیزیکی معمولا احساس درد در هنگام لمس جلوی شانه را نشان دهد. به سمت جلو آوردن بازو و نزدیک کردن بازو به بدن باعث افزایش درد می شود. رادیوگرافی و MRI ممکن است کلسیفه شدن بورس و ساختار های همراهش را به علاوه التهاب مزمن نشان دهند. تصویربرداری سونوگرافی هم می تواند برای تشخیص این بورسیتس و اختلالات تندونی (تندون ها عضلات را به استخوان ها متصل می کنند) کمک کنند باشد. درصورت شک پزشک به کشیدگی یا پارگی لیگامان ها (رشته هایی از جنس بافت پیوندی و محکم هستند که مفصل را در جای خود پایدار می کنند) انجام MRI یا سونوگرافی الزامی است.
هر کدام از تصویر برداری هایی که توضیح داده شده اند، کاربرد خاص خود را دارند و ممکن است برای تشخیص دقیق بیماری نیاز به انجام یک یا چند تا از آن ها باشد.
درمان:
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده اساس روش های درمانی بر پایه جلوگیری از عمل جراحی و کاهش درد بیمار با استفاده از روش های غیرتهاجمی و استفاده از روش های ترکیبی طب نوین است. خط اول درمانی، دارو های ضد التهاب و مسکن ها هستند. در صورت پیشرفته بودن بیماری برای درمان کامل بیماری نیاز به انجام یکی یا چندتا از روش های زیر است.
1-لیزر درمانی:
در این روش با استفاده از پرتو لیزر کم توان فرآیند های ضدالتهابی و ترمیمی بافت مفصل فعال می شوند و به التیام هرچه سریع تر مفصل کمک می کنند. به طور میانگین هر جلسه لیزر درمانی 40 دقیقه طول می کشد و برای درمان کامل درد یک یا چند جلسه لیزر درمانی جوابگو است.
2-تزریق کورتیکواستروئید:
کورتیکواستروئیدها اثرات ضد التهابی دارند و به داخل فضای بورس ملتهب تزریق می شوند. کاهش التهاب بورس، باعث فرصت پیدا کردن بدن برای ترمیم بافت آسیب دیده می شود. کورتیکواستروئید ها معمولاً با یک داروی بی‌حس کننده ترکیب میشود که درد تزریق را کمتر می کند. شروع اثرگذاری تزریق استروئید حدود 24 تا 48 ساعت طول کشیده و دوام آن حدود 3 تا 6 ماه خواهد بود. در صورت فروکش نکردن درد بیمار بعد از 24 تا 48 ساعت، احتمال وجود بیماری دیگری نیز در محل بورس مطرح می شود مانند آرتریت مفصل، التهاب بافت های ثابت کننده مفصل شانه (لیگامان ها و تندون ها) یا اختلال اعصابی که به مفصل ختم می شوند. در صورت وجود چند بیماری با هم دیگر نیاز به اقدام چند جانبه برای درمان همزمان این بیماری ها است.
تزریقات عموما به دو صورت انجام می شوند: هدایت شده و هدایت نشده. در روش هدایت نشده که به عنوان روش لندمارک (landmark) هم شناخته می شود پزشک بدون استفاده از دستگاه تصویربرداری و با استفاده از مشخصات سطحی بدن تزریق را انجام می دهد. در روش هدایت شده پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی یا دستگاه سونوگرافی محل دقیق ساختار های داخلی مفصل را شناسایی می کند و با توجه به آن ها سوزن را به داخل بافت هدایت می کند. در این روش به دلیل مشاهده لحظه به لحظه سوزن در دستگاه تصویربرداری امکان خطا بسیار کم می شود.
مزیت اصلی دستگاه سونوگرافی نسبت به دستگاه فلوروسکوپی، ساده تر بودن کار با آن و نداشتن عوارض جانبی است. ساده تر بودن کار با دستگاه سونوگرافی امکان خطا را کاهش می دهد و باعث تاثیر بیشتر تزریق می شود. همچنین دستگاه فلوروسکوپی به دلیل تاباندن پرتو های پر قدرت می تواند برای بیمار و پزشک خطرناک باشد.
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده این تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود. استفاده از دستگاه سونوگرافی باعث دید دقیق پزشک به ساختار های داخلی محل تزریق می شود و باعث کاهش عوارض جانبی و تاثیر قوی تر درمان می شود.
برای کاهش درد تزریق، بعد از انجام تزریق از کمپرس سرد برای کاهش التهاب محل ورود سوزن استفاده می شود. تعداد معدودی از بیماران بعد از تزریق افزایش درد خواهند داشت که به دلیل ورود سوزن به بافت های بدن است. این درد و درد اصلی بیماری مدتی کوتاهی بعد از تزریق از بین می روند.
3-ازن تراپی:
برای درمان بورسیتیس ساب کوراکوئید می‌توان از تزریق آب حاوی اوزون استفاده کرد. در این روش مقدار اندکی گاز ازن به داخل مفصل تزریق می شود.
معمولاً بعد از گذشت 30 تا 60 دقیقه درد به طور کامل تسکین می‌یابد. این تسکین درد با افزایش سطح اکسیژن در محل بافت و بالا بردن متابولیسم (سوخت و ساز) آن، که موجب تسریع فرایند ترمیم میشود، حاصل میشود.
مدت زمان تسکین درد متفاوت و بین یک تا شش ماه یا درمان دائمی است. برخی از بیماران برای دریافت تسکین درد به صورت کامل، به یک سری از 2 تا 4 تزریق نیاز دارند؛ به طوری که این تزریق‌ها در طول یک دوره‌ی چند ماهه توزیع شود. دلیل آن این است که هر تزریق اوزون همچنان که تأثیراتی بر ترمیم بافت دارد، به دلیل اثرات ضدالتهابی منجر به تسکین درد نیز میشود.
برخلاف تزریق کورتیکواستروئید که اگرچه تأثیرات ضد التهابی دارد اما بافت تحت تزریق را به علت اثرات کاتابولیسمی (دگرگونی بافت‌ها) که دارد تضعیف می‌کند، ازن فرایند ترمیم را تحریک می‌کند و سطح بهبودی بافت آسیب‌دیده را ارتقا می‌دهد. این تزریق نیز با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود.
4- تغییر سبک زندگی:
حتی پس از درمان کامل بیماری، بدون تغییر سبک زندگی امکان عود بیماری وجود دارد. بیمار باید عادت های نادرست مانند نحوه غلط جا به جا کردن اشیا و نحوه غلط استفاده از دستگاه های بدن سازی اصلاح کند تا خطر ابتلا دوباره به بورسیتیس ساب کوراکوئید به حداقل برسد.