در تمامی مفاصل بدن غضروف هایی به نام غضروف مفصلی وجود دارند که استخوان های شرکت کننده در مفصل را از یکدیگر جدا می کنند. این غضروف که سطح تمام استخوان های داخل مفصل را می پوشاند از برخورد و ساییش استخوان ها در حین حرکت مفصل جلوگیری می کند. آرتریت (arthritis) انواع مختلفی دارد اما اساس بیماری در تمام انواع آرتریت یکسان است. در این بیماری غضروف مفصلی تحلیل می رود و استخوان های مفصل با یک دیگر تماس پیدا می کنند. در نتیجه کشیده شدن استخوان ها روی هم مفصل ملتهب و دردناک می شود.
تندون ها بافت های طناب مانندی از جنس پروتئینی به اسم کلاژن هستند که عضلات را به استخوان ها متصل می کنند و وظیفه آن ها حرکت دادن مفصل و استخوان های بدن است. تندینیتس به معنی التهاب تندون است.
بورس ها تشکیل شده اند از کیسه های ساینوویال (مفصلی)که هدفشان اجازه دادن به کشیده شدن و حرکت عضلات و تاندون ها از روی یکدیگر در نواحی که حرکت مکرر انجام میشود،است.این کیسه های ساینوویال به وسیله غشای ساینوویال پوشانده شده اند که حاوی شبکه ای از رگهای خونی اند که مایع ساینووسال را ترشح می کنند. نتایج بورسیتیس (التهاب بورس) در افزایش تولید مایع ساینوویال موجب تورم کیسه های بورس می شود. با استفاده مفرط و نادرست، این بورس ها ممکن است ملتهب، بزرگ و در موقعییت های نادری عفونی شوند.
بورس سوپراپتلار (Suprapatellar) در موقعیت بالا و عقب تر از استخوان پتلا (کشکک) قرار دارد. این بورس می تواندبه شکل یک کیسه یا در برخی از بیماران چند کیسه متصل به هم وجود داشته باشد. نام این بورس به معنی "بالای پتلا" است.
بورس های زانو و بورسیتیس سوپراپتلار:
بورس سوپراپتلار نسبت به هردو آسیب حاد و میکروتروما (آسیب فیزیکی در مقیاس میکروسکوپی) تکرارشونده آسیب پذیر است. سقوط فرد روی زانو نمونه ای از آسیب های حاد است. میکروتروماها معمولا به دلیل استفاده بیش از حد از مفصل زانو مانند دویدن روی سطوح ناهموار و نرم مانند چمن یا اشتغال به شغل هایی که مستلزم خزیدن روی زانو مانند پهن کردن فرش، اتفاق می افتند. اگر بورسیتیس سوپراپتلار مزمن شود ممکن است کلسیفیته شدن (سخت و آهکی شدن بر اثر تجمع کلسیم) بورس رخ دهد که باعث از دست رفتن نرمی و انعطاف آن می شود و درمان را طولانی تر می کند. همانند بسیاری از بیماری های اسکلتی-عضلانی، بورسیتیس تروکانتریک در افراد مسن و خانم ها بیشتر دیده می شود.
بیمار مبتلا به بورسیتیس سوپراپتلار غالبا در ناحیه جلو و بالای استخوان کشکک درد دارد که درد می تواند به نواحی بالاتر، به طرف نواحی تحتانی-قدامی ران، منتشر شود را گزارش می کند. در اغلب موارد بیمار در زانو زدن یا پایین آمدن از پله یا نربان ناتوان است. با پیشرفت بیماری، بورس متورم و بسیار دردناک می شود.
وجود همزمان آرتریت زانو یا تندینتیس ناحیه زانو می تواند باعث سخت تر شدن تشخیص بورسیتیس سوپراپتلار شود.آناتومی تندون ها و مفصل زانو:
تشخیص:
معاینات فیزیکی ممکن است درد نقطه ای در هنگام لمس در جلوی زانو و دقیقا بالای کشکک را مشخص کند. مانور های تشخیصی مخلفی برای بورسیتیس سوپراپتلار وجود دارند. در یکی از این مانور ها پزشک از بیمار می خواهد روی تخت معاینه بشیند و زانوی خود را خم کند. سپس در حالی که پزشک در برابر حرکت مقاومت می کند از بیمار می خواهد تا زانویش را باز کند و به طور ناگهانی دستش را از روی پای بیمار برمیدارد. در صورت ابتلا فرد به بورسیتیس سوپرا پتلار، به دلیل پرت شدن زانو به سمت بالا طی این مانور، بیمار افزایش درد خواهد داشت.
عکس های رادیوگرفی از زانو ممکن است کلسیفیته شدن بورس و ساختمان های مرتبط شامل تندون عضله چهارسر ران (عضله اصلی جلوی ران) همراه با التهاب مزمن را نشان دهند. MRI و تصویربرداری سونوگرافی برای مواقعی که احتمال وجود تومور می رود و می خواهیم عدم وجود آن را اثبات کنیم، ضروری اند. MRI و تصویربرداری سونوگرافی به تشخیص بورسیتیس سوپراپتلار نیز کمک می کنند.
تست الکترومایوگرافی به افتراق این بورسیتیس از اختلال عصب فمورال (عصب دهنده به قسمت جلویی و سطح داخلی ران) و رادیکولوپاتی کمری (تحت فشار قرار گرفتن اعصاب خارج شده از نخاع کمری توسط مهره های ستون فقرات) کمک می کند. در رادیکولوپاتی کمری ممگن است ریشه اعصاب مربوط به زانو در محل ورود به نخاع تحت فشار قرار بگیرند که باعث درد در زانو می شود. در این تست پاسخ اعصاب به تحریکات الکتریکی بررسی می شوند. در بیمارانی که درد به دلیل اختلال اعصاب به وجود آمده است، الکترومایوگرافی اختلال این اعصاب را تایید می کند اما در بیماران مبتلا به بورسیتیس سوپراپتلار، اعصاب اختلالی ندارند.
روش های مختلف درمان:
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده اساس روش های درمانی بر پایه جلوگیری از عمل جراحی و کاهش درد بیمار با استفاده از روش های غیرتهاجمی و ترکیبی طب نوین است. خط اول درمانی، دارو های ضد التهاب و مسکن ها هستند. در صورت پیشرفته بودن بیماری برای درمان کامل بیماری نیاز به انجام یکی یا چندتا از روش های زیر است.
1-لیزر درمانی:
در این روش با استفاده از پرتو لیزر کم توان فرآیند های ضدالتهابی و ترمیمی بافت بورس فعال می شوند و به التیام هرچه سریع تر آن کمک می کنند. به طور میانگین هر جلسه لیزر درمانی 40 دقیقه طول می کشد و برای درمان کامل درد یک یا چند جلسه لیزر درمانی جوابگو است.
2-تزریق کورتیکواستروئید:
کورتیکواستروئیدها اثرات ضد التهابی دارند و به داخل فضای بورس ملتهب تزریق می شوند. کاهش التهاب بورس، باعث فرصت پیدا کردن بدن برای ترمیم بافت آسیب دیده می شود. کورتیکواستروئید ها معمولاً با یک داروی بی‌حس کننده ترکیب میشود که درد تزریق را کمتر می کند. شروع اثرگذاری تزریق استروئید حدود 24 تا 48 ساعت طول کشیده و دوام آن حدود 3 تا 6 ماه خواهد بود. در صورت فروکش نکردن درد بیمار بعد از 24 تا 48 ساعت، احتمال وجود بیماری دیگری نیز در محل بورس مطرح می شود مانند آرتریت مفصل، التهاب بافت های پایدار کننده مفصل ران و لگن یا اختلال اعصابی که به مفصل ختم می شوند. در صورت وجود چند بیماری با هم دیگر نیاز به اقدام چند جانبه برای درمان همزمان این بیماری ها است.
تزریقات عموما به دو صورت انجام می شوند: هدایت شده و هدایت نشده. در روش هدایت نشده که به عنوان روش لندمارک (landmark) هم شناخته می شود پزشک بدون استفاده از دستگاه تصویربرداری و با استفاده از مشخصات سطحی بدن تزریق را انجام می دهد. در روش هدایت شده پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی یا دستگاه سونوگرافی محل دقیق ساختار های داخلی مفصل را شناسایی می کند و با توجه به آن ها سوزن را به داخل بافت هدایت می کند. در این روش به دلیل مشاهده لحظه به لحظه سوزن در دستگاه تصویربرداری امکان خطا بسیار کم می شود.
مزیت اصلی دستگاه سونوگرافی نسبت به دستگاه فلوروسکوپی، ساده تر بودن کار با آن و نداشتن عوارض جانبی است. ساده تر بودن کار با دستگاه سونوگرافی امکان خطا را کاهش می دهد و باعث تاثیر بیشتر تزریق می شود. همچنین دستگاه فلوروسکوپی به دلیل تاباندن پرتو های پر قدرت می تواند برای بیمار و پزشک خطرناک باشد.
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده این تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود. استفاده از دستگاه سونوگرافی باعث دید دقیق پزشک به ساختار های داخلی محل تزریق می شود و باعث کاهش عوارض جانبی و تاثیر قوی تر درمان می شود.
این تزریق هم برای هدف تشخیصی و هم برای هدف درمانی استفاده می شود. معمولا بعد از تزریق با قرار دادن کمپرس سرد روی محل تزریق، از التهاب و درد بعد از تزریق جلوگیری می شود.
3-اوزون تراپی:
برای درمان بورسیتیس سوپراپتلار می‌توان از تزریق آب حاوی اوزون استفاده کرد. در این روش مقدار اندکی گاز ازن به داخل مفصل تزریق می شود.
معمولاً بعد از گذشت 30 تا 60 دقیقه درد به طور کامل تسکین می‌یابد. این تسکین درد با افزایش سطح اکسیژن در محل بافت و بالا بردن متابولیسم (سوخت و ساز) آن، که موجب تسریع فرایند ترمیم میشود، حاصل میشود.
مدت زمان تسکین درد متفاوت و بین یک تا شش ماه یا درمان دائمی است. برخی از بیماران برای دریافت تسکین درد به صورت کامل، به یک سری از 2 تا 4 تزریق نیاز دارند؛ به طوری که این تزریق‌ها در طول یک دوره‌ی چند ماهه توزیع شود. دلیل آن این است که هر تزریق اوزون همچنان که تأثیراتی بر ترمیم بافت دارد، به دلیل اثرات ضدالتهابی منجر به تسکین درد نیز میشود.
برخلاف تزریق کورتیکواستروئید که اگرچه تأثیرات ضد التهابی دارد اما بافت تحت تزریق را به علت اثرات کاتابولیسمی (دگرگونی بافت‌ها) که دارد تضعیف می‌کند، ازن فرایند ترمیم را تحریک می‌کند و سطح بهبودی بافت آسیب‌دیده را ارتقا می‌دهد. این تزریق نیز با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود.
4- تغییر سبک زندگی:
حتی پس از درمان کامل بیماری، بدون تغییر سبک زندگی امکان عود بیماری وجود دارد. بیمار باید عادت های نادرست مانند نحوه غلط نشستن پشت میز و نحوه غلط استفاده از دستگاه های بدن سازی و تکنیک های غلط ورزشی را اصلاح کند تا خطر ابتلا دوباره به بورسیتیس سوپراپتلار به حداقل برسد.
درمان های غیرجراحی
*فیزیوتراپی
*تزریق اوزون
*بلاک عصب با لیزر
* رادیو فرکوئنسی (RF)
در مطب پروفسوردکتر سیروس مؤمن‌زاده تمامی این خدمات با راهنمایی اولتراسوند انجام می‌گیرد.