عصب اوریکولوتمپورال (auriculotemporal) یکی از شاخه های عصب سه قلو در صورت است که از زیر استخوان گونه خارج می شود و به گوش، بخش گیجگاهی سر و قسمتی از گونه عصب دهی می کند. نام این عصب به معنی گوشی-گیجگاهی است.
عصب اوریکولوتمپورال:
هر عاملی که باعث اختلال این عصب بشود می تواند بیمار را به سندروم فری (Frey) مبتلا کند. در این سندروم بیمار حین غذا خوردن، نوشیدن یا هر فعالیت دیگری که ترشح بزاق را تحریک کند، در سمت آسیب دیده صورت درد گوش و گونه، تعریق فوق العاده و قرمزی گوش را تجربه می کند.
بیمار مبتلا به سندروم فری:
این سندروم 2 ماه تا 1 سال بعد از جراحی صورت، زخم باز در ناحیه گونه و بناگوشی، و یا عفونت غذذ بزاقی تحت فکی اتفاق می افتد و برخلاف دیگر بیماری های عصبی که معمولا در سنین بالا اتفاق می افتند، این سندروم می تواند در تمام سنین اتفاق بی افتد.
اینگونه تصور می شود که دلیل این سندروم ترمیم ناقص و غلط اعصاب کنترل کننده تعریق و قطر عروق گوش، گونه و غدد بزاقی تحت فکی است. با تمام تکنیک هایی که طی اعمال جراحی صورت استفاده می شوند، باز هم حدود 5% از افراد بعد از عمل جراحی این سندروم را تجربه می کنند.
تشخیص اختلال عصب اوریکولوتمپورال:
داشتن سابقه جراحی صورت یا زخم عمیق گونه یکی از نکات مهم تشخیصی این سندروم است. بعد از معاینه فیزیکی در یکی از تست های تشخیصی این سندورم، پودر سفید رنگی روی گوش،گونه و ناحیه بناگوشی بیمار قرار می گیرد و سپس از بیمار خواسته می شود تا تکه لیمویی را بمکد. این کار سبب تحریک غدد بزاقی می شود و اگر بیمار به سندروم فری مبتلا باشد به دلیل تعرق گوش و گونه رنگ پودر سفید تغییر می کند.
چون در این بیماری اختلالات عضلانی و مفصلی مطرح نیستند، معمولا نیازی به تصویربرداری برای تایید شدن تشخیص وجود ندارد. البته در بعضی موارد به دلیل تشابه علائم سندروم فری با دیگر سندروم های درد ناحیه، نیاز به انجام تصویربرداری های مختلف است.
درمان اختلال عصب اوریکولوتمپورال:
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده اساس روش های درمانی بر پایه جلوگیری از عمل جراحی و کاهش درد بیمار با استفاده از روش های غیرتهاجمی است.
بعد از تایید شدن تشخیص می توان روش های درمانی مختلفی را به کار برد. بهترین روش درمانی از میان روش های مختلف درمان، بلاک عصب است. بلاک عصبی مهم ترین بخش درمان سندروم فری است و به دو صورت مختلف انجام می شود: تزریق مواد بی حسی یا رادیوفرکونسی (RF)
بلاک عصب به قطع کردن مسیر عبور پیام عصبی با تزریق مواد بی حسی در اطراف عصب گفته می شود. تزریقات عموما به دو صورت انجام می شوند: هدایت شده و هدایت نشده. در روش هدایت نشده که به عنوان روش لندمارک (landmark) هم شناخته می شود پزشک بدون استفاده از دستگاه تصویربرداری و با استفاده از مشخصات سطحی بدن تزریق را انجام می دهد. در روش هدایت شده پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی یا دستگاه سونوگرافی محل دقیق ساختار های داخلی مفصل را شناسایی می کند و با توجه به آن ها سوزن را به داخل بافت هدایت می کند. در این روش به دلیل مشاهده لحظه به لحظه سوزن در دستگاه تصویربرداری امکان خطا بسیار کم می شود.
مزیت اصلی دستگاه سونوگرافی نسبت به دستگاه فلوروسکوپی، ساده تر بودن کار با آن و نداشتن عوارض جانبی است. ساده تر بودن کار با دستگاه سونوگرافی امکان خطا را کاهش می دهد و باعث تاثیر بیشتر تزریق می شود. همچنین دستگاه فلوروسکوپی به دلیل تاباندن پرتو های پر قدرت می تواند برای بیمار و پزشک خطرناک باشد.
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده این تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود. استفاده از دستگاه سونوگرافی باعث دید دقیق پزشک به ساختار های داخلی محل تزریق می شود و باعث کاهش عوارض جانبی و تاثیر قوی تر درمان می شود.
معمولا بعد از تزریق با قرار دادن کمپرس سرد روی محل تزریق، از التهاب و درد بعد از تزریق جلوگیری می شود. اثرگذاری ماده بی حسی تقریبا از 15 دقیقه بعد از انجام تزریق شروع می شود و بستگی به مقدار آن حداقل 2 ماه یا بیشتر ادامه می یابد. در طول این مدت عصب بهبود می یابد و درد، تورم و تعرق ناشی از اختلال عصب به طور کامل درمان می شود.
در روش RF، از انرژی رادیویی برای تولید گرما و انتقال آن به عصب استفاده می شود که عصب را برای مدت 6 تا 9 ماه بلاک یا به اصطلاح مسدود می کند. معمولا بعد از نیم ساعت درد بیمار به طور کامل کنترل می شود و تا 6 تا 9 ماه آینده علائم بیماری دیگر تکرار نمی شود.
معمولا با یک بار بلاک عصب، چه به روش RF و چه روش تزریق، بیماری به طور کامل درمان می گردد و دیگر نیازی به تکرار مجدد بلاک نیست.
در صورتی که اختلال عصب ناشی از حمله تومور به آن باشد، نیاز به تخریب کرردن کامل عصب برای درمان درد است. برای تخریب عصب نیز از تکنیکی مشابه بلاک عصب استفاده می شود اما به جای مواد بی حسی از مواد تخریب کننده عصب استفاده می شود که عصب را به صورت دائمی بی حس می کنند.