اعصاب ساکرال (Sacral) از پشت استخوان ساکروم خارج می شوند و به پشت باسن عصب دهی می کنند.
آناتومی استخوان پشت لگن (ساکروم،Sacrum) و اعصاب آن:
در صورتی که این عصب تحت فشار قرار بگیرد باعث درد و احساس بی حسی در ناحیه عصب دهی شده توسط آن می شود. البته به دلیل محل عبور این عصب، این عارضه به ندرت اتفاق می افتد.
درمان:
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده اساس روش های درمانی بر پایه جلوگیری از عمل جراحی و کاهش درد بیمار با استفاده از روش های غیرتهاجمی و استفاده از روش های ترکیبی طب نوین است.
بعد از تایید شدن تشخیص می توان روش های درمانی مختلفی را به کار برد. بهترین روش درمانی از میان روش های مختلف درمان، بلاک عصب است. بلاک عصبی مهم ترین بخش درمان اختلال اعصاب ساکرال است و به دو صورت مختلف انجام می شود: تزریق مواد بی حسی یا رادیوفرکونسی (RF)
بلاک عصب به قطع کردن مسیر عبور پیام عصبی با تزریق مواد بی حسی در اطراف عصب گفته می شود. تزریقات عموما به دو صورت انجام می شوند: هدایت شده و هدایت نشده. در روش هدایت نشده که به عنوان روش لندمارک (landmark) هم شناخته می شود پزشک بدون استفاده از دستگاه تصویربرداری و با استفاده از مشخصات سطحی بدن تزریق را انجام می دهد. در روش هدایت شده پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی یا دستگاه سونوگرافی محل دقیق ساختار های داخلی محل تزریق را شناسایی می کند و با توجه به آن ها سوزن را به داخل بافت هدایت می کند. در این روش به دلیل مشاهده لحظه به لحظه سوزن در دستگاه تصویربرداری امکان خطا بسیار کم می شود.
مزیت اصلی دستگاه سونوگرافی نسبت به دستگاه فلوروسکوپی، ساده تر بودن کار با آن و نداشتن عوارض جانبی است. ساده تر بودن کار با دستگاه سونوگرافی امکان خطا را کاهش می دهد و باعث تاثیر بیشتر تزریق می شود. همچنین دستگاه فلوروسکوپی به دلیل تاباندن پرتو های پر قدرت می تواند برای بیمار و پزشک خطرناک باشد.
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده این تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود. استفاده از دستگاه سونوگرافی باعث دید دقیق پزشک به ساختار های داخلی محل تزریق می شود و باعث کاهش عوارض جانبی و تاثیر قوی تر درمان می شود.
بلاک این اعصاب به همراه بی حسی موضعی در ارزیابی درد پشت و کف لگن، زمانی که به تشخیص افتراقی بین اختلالات عصبی نیاز است، استفاده می شود. اگر تخریب کردن کامل اعصاب ساکرال مدنظر باشد، این بلاک نشان دهنده حداکثر اختلال حرکتی و حسی ناشی از تخریب کردن کامل اعصاب خواهد بود. از بلاک اعصاب ساکرال به همراه بی حسی موضعی برای مدیریت درد های حاد، مانند درد بعد از عمل جراحی مثانه، در بیمارانی که توانایی تحمل بلاک سمپاتیک و اپی دورال کمری را ندارند، استفاده می شود تا روش های دارویی اثر کنند. درصورت ابتلا بیمار به درد دائمی لگن به دلیل التهاب یا قطع شدگی اعصاب ساکرال، از این بلاک به همراه بی حسی موضعی و استروئیدها برای مدیریت درد استفاده می شود.
بلاک اعصاب ساکرال به همراه بی حسی موضعی و استروئیدها برای درمان دردهای ناشی از اختلالات عصبی به دلیل دیابت الزامی است، و می تواند به درمان اختلالات مثانه کمک کند. در تعدادی از مواردی که بیمار به دلیل وجود تومور، در کف یا پشت لگن درد دائمی مرتبط با اعصاب ساکرال دارد، تخریب کامل این عصب برای قطع شدن درد در صورت پاسخ ندادن دیگر روش های درمانی، الزامی است. برای تخریب عصب نیز از تکنیکی مشابه بلاک عصب استفاده می شود اما به جای مواد بی حسی از مواد تخریب کننده عصب استفاده می شود که عصب را به صورت دائمی بی حس می کنند.
برای انجام این بلاک بیمار به شکم روی تخت معاینه می خوابد و پا ها کمی از هم باز شده و به سمت داخل چرخانده می شوند. پزشک با قرار دادن پروب سونوگرافی روی محل تزریق ساختار های داخلی را شناسایی می کند و تزریق را انجام می دهد.
این تزریق هم جنبه درمانی و هم تشخیصی دارد.
نحوه قرارگیری بیمار:
محل قرارگیری پروب سونوگرافی:
تصویر سونوگرافی:
انجام تزریق:
معمولا بعد از تزریق با قرار دادن کمپرس سرد روی محل تزریق، از التهاب و درد بعد از تزریق جلوگیری می شود. اثرگذاری ماده بی حسی تقریبا از 15 دقیقه بعد از انجام تزریق شروع می شود و بستگی به مقدار آن حداقل 2 ماه یا بیشتر ادامه می یابد. در طول این مدت عصب بهبود می یابد و درد ناشی از اختلال عصب به طور کامل درمان می شود.
در روش RF، از انرژی رادیویی برای تولید گرما و انتقال آن به عصب استفاده می شود که عصب را برای مدت 6 تا 9 ماه بلاک یا به اصطلاح مسدود می کند. معمولا بعد از نیم ساعت درد بیمار به طور کامل کنترل می شود و تا 6 تا 9 ماه آینده علائم بیماری دیگر تکرار نمی شود.
همچنین معمولا با یک بار بلاک عصب، چه به روش RF و چه روش تزریق، بیماری به طور کامل درمان می گردد و دیگر نیازی به تکرار مجدد بلاک نیست.
کاربرد تشخیصی و پیشبینی کننده این تزریق به این صورت است که بعد از انجام بلاک اگر درد بیمار درمان شد می توان نتیجه گرفت که درد بیمار مربوط به این عصب است. قبل از تخریب کامل عصب برای درمان درد های سرطانی از این روش تشخیصی برای مطمئن شدن از نتیجه دادن تخریب عصب برای درمان درد ناشی از تومور استفاده می شود.