درد زانو یکی از شایع ترین اشکال درد مفصل در بدن انسان است و یکی از علائمی که غالبا با درد زانو مرتبط است ورم می باشد. ورم زانو علاوه بر این که باعث می شود مفصل پف کرده به نظر برسد ممکن است ایجاد مشکلات دیگری در زانو کند کند . مایع نواحی اطراف زانو (که در برخی موارد این مایع خون است) می تواند مفصل را پر کرده و بنابراین باعث ورم پشت یا جلوی زانو شود.
همه جای زانو می تواند ورم کند ولی گاهی ناحیه خاصی ورم می کند که شایع ترین این نواحی عبارتند از:
تورم پشت زانو (یا ورم عقب زانو)
تورم زیر کاسه زانو (ورم پایین زانو)
تورم بالای زانو (ورم بالای کاسه زانو)
شایع ترین این نواحی ناحیه پشت زانو است که بدنبال ورم آن اطراف کاسه زانو هم ورم می کند.
از ورم زانو گاهی اوقات با اصطلاح "آب آوردن زانو" در گفتار عامه استفاده می شود. ورم زانو می تواند به علت آب آوردن زانو باشد و یا به دلایل دیگری رخ دهد.
ورم مفصل زانو موجب محدودیت عملکرد و کاهش انعطاف‌پذیری این مفصل می‌شود؛ برای مثال ممکن است بیمار به راحتی نتواند زانوی ورم کرده را کاملاً خم یا صاف کند و همچنین زانو در حالت دراز کردن پا در زاویه ۱۵ تا ۲۵ درجه قرار بگیرد. احتمال دارد از یک‌سو، زانوی ورم کرده، بسته به علت تورم، با هیچ علامت دیگری توأم نباشد یا از سوی دیگر با درد، قرمزی و یا عدم تحمل وزن بدن همراه باشد.
ورم مزمن یا طولانی مدت به آسیب بافت مفصل، تحلیل غضروف و نرم شدن استخوان می‌انجامد، بنابراین بهتر است هر چه سریع‌تر آن را درمان نمود.
در صورت مشاهده تورم در زانوی خود این علامت را باید جدی بگیرید. ورم ناگهانی زانو می تواند نشانه یک آسیب جدی به زانو باشد. از طرفی ادامه پیدا کردن این حالت می تواند منجر به آسیب بافت مفصل و غضروف زانو و حتی نرم شدن استخوان شود بنابراین توصیه می شود در صورت مشاهده علایم تورم زانو حتما به پزشک متخصص مراجعه نمایید.
علائم و نشانه ها
ورم زانو بطور واضح باعث بزرگ شدن زانوها می شود که معمولاً مربوط به یک فرآیند التهابی یا وارد شدن آسیب به مفصل یا ساختارهای اطراف آن است. ورم مفصل ممکن است با سایر علائم شامل سفت شدن، درد، قرمز شدن، گرم شدن، و از دست دادن واضح دامنه حرکتی زانو همراه باشد. در این حالت با توجه به علت دقیق مشکل، ورم زانو ممکن است در یک یا هر دو زانو مشاهده شود. آرتروز یکی از دلایل رایج ابتلا به ورم و التهاب مفاصل است.
علت و دلایل
ـ ورم زانو گاهی نتیجه وجود عفونت‌هایی چون دمل یا سلولیت (عفونت پوست و بافت زیرپوستی) است.
ـ بیماری‌های التهابی تأثیرگذار بر مفصل‌های متعدد درون بدن نیز باعث ورم زانو می‌شوند که از جمله آن بیماری‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
اسپوندیلیت انکیلوزان (التهاب مفصل‌های بین‌مهره‌ای ستون فقرات)
التهاب بورس یا بورسیت (التهاب کیسه بورس محافظت کننده از مفصل)
نقرس (گونه‌ای آرتروز که به دلیل تشکیل اسید اوریک در مفصل ایجاد می‌شود) و بیماری شبه‌نقرس.
استئوآرتریت
آرتروز پسوریازیس (آرتروز همراه با پسوریازیس یا صدفک پوست)
آرتریت روماتوئید (بیماری خودایمنی مزمن که عفونت مفصل مشخصه‌ی بارز آن است.)
آرتروز عفونی یا سپتیک
لوپوس منتشر یا لوپوس اریتماتوس سیستمیک (اختلالی که در آن بدن به بافت‌ها و سلول‌های سالم خود حمله می‌کند.)
ـ ورم زانو گاهی به دلیل آسیب و ضربه دیدن بروز می‌کند. بعضی از موارد آسیب‌زا عبارت‌اند از:
آسیب‌های ناشی از نیش یا گاز گرفتن
شکستگی استخوان
وارد شدن بخشی از استخوان یا غصروف درون فضای مفصل
هماتوما (تجمع خون در بافت بدن)
کشیدگی و رگ به رگ شدن
پارگی مینیسک
ـ تومورها نیز باعث ورم زانو می‌شوند. تومورهای خوش‌خیم و بدخیم پوست، بافت‌های نرم یا استخوان از دلایل ورم زانو به شمار می‌روند.
سن. ورم زانو معمولاً بیشتر در افراد مسن‌تر از ۵۵ سال بروز می‌یابد.
شرکت در فعالیت‌های ورزشی. شرکت کنندگان در ورزش‌های همراه با تغییر جهت ناگهانی، مانند بسکتبال، بیشتر در معرض ضربه‌ها و صدمه‌هایی هستند که باعث ورم زانو می‌شوند.
چاقی. اضافه وزن علاوه بر این که فشار مضاعفی را بر مفصل زانو وارد می‌کند به آسیب فرسایشی دامن زننده به ورم زانو نیز می‌انجامد. در این شرایط، احتمال ابتلا به استئوآرتریت، یکی از علل متداول ورم زانو، افزایش می‌یابد.
تشخیص
برای تشخیص صحیح ورم زانو، پزشک ممکن است از آزمایش های زیر استفاده کند:
عکس برداری رادیولوژی از زانو برای کنترل کردن شرایط استخوان ها و غضروف ها و پیدا کردن ترک ها، موارد قرار گیری نادرست، ورم مفاصل و سایر موارد مانند آن.
آزمایش ام آر آی که می تواند بطور دقیق موارد ناهنجاری زانو را شناسایی کند.
آزمایش خون که می تواند به شناسایی عفونت، التهاب، آرتریت روماتوئید، بیماری غدد لنفاوی، مشکلات مربوط به لخته شدن خون و سایر مشکلات مربوط به آن کمک کند.
آرترو سنتز که مربوط به معاینه مایع مفصلی در محل مفصل زانو برای بررسی وضعیت خون رسانی و تجمع باکتریایی آن است.
راه و روش درمان
درمان ورم زانو به تشخیص علت اصلی ورم زانو بستگی دارد. هر یک از شرایط ایجاد کننده این وضعیت از جمله آسیب های وارد شده به زانو یا آرتروز زانو درمان های ویژه ای دارند . در ادامه به برخی روش های معمول بکه برای کاهش تورم در زانو به کار گرفته می شوند اشاره شده است :
دارو درمانی
امروزه از بسیاری داروهای مختلف می توان برای کمک به درمان مایع مفصل زانو استفاده کرد. این داروها باعث از بین رفتن ورم، کاهش سفتی و بهبود عملکرد زانو و پای آسیب دیده بیمار می شود. داروهای ضد التهاب غیر استروئید می توانند به درمان علائم مربوط به ورم و التهاب زانو کمک کنند که برای مثال از این داروها می توان از آدویل، تیلنول، ایبوپروفن، آلیو یا آسپیرین نام برد. پزشک شما همچنین می تواند داروهای قوی تر را در صورت نیاز برای شما با توجه به میزان شدت شرایط بیماری تجویز کند. علاوه بر این، پزشک می تواند از تزریق های کورتیکو استروئید بطور مستقیم در ناحیه آسیب دیده استفاده نماید.
ماساژ درمانی
ماساژ درمانی یکی از روش های درمان طبیعی دیگر برای ورم مفاصل است. در این حالت می توان از روش های ماساژ درمانی برای آزاد سازی اندورفین و سایر مواد شیمیایی کاهش دهنده درد استفاده کرد و حتی چرخش مناسب خون اطراف زانوها را حفظ کرد.
آسپیراسیون
آسپیراسیون زانو یک روش درمانی است که در آن از یک سوزن و سرنگ استریل برای خارج کردن مایع اضافی انباشته شده در مفصل زانو استفاده می شود. در این حالت خارج کردن مایع اضافی به مقدار کافی از محل مفصل می تواند به کاهش درد و ورم مفصل کمک کند و به این ترتیب باعث کاهش ناراحتی بیمار شود. پس از انجام آسپیراسیون پزشک متخصص معمولاً از تزریق کورتیزن برای کاهش درد و التهاب ایجاد شده در زانو استفاده می کند.
این روش درمانی معمولاً تحت بی حسی موضعی انجام می شود. به این ترتیب می توان مایع خارج شده را برای تحلیل مایع مفصلی به آزمایشگاه برای انجام بررسی های بیشتر ارسال کرد و به این ترتیب شرایط خاصی که باعث التهاب زانو شده است را تشخیص داد. روش آسپیراسیون زانو گاهی اوقات زیر فلورسکوپ انجام می شود.
بانداژ فشاری
بانداژ فشاری برای ایجاد فشار بر روی زانو به منظور کاهش ورم موثر هستند. بانداژ فشاری یک بانداژ لاستیکی لوله ای شکل با طراحی مخصوص است که با استفاده از آن از مفاصل به خوبی محافظت می شود. بانداژ فشاری یکی از بهترین روش ها برای محافظت و کاهش ورم پس از آسیب دیدگی است و می توان از آن برای کاهش تورم های مزمن استفاده کرد. مزایای این نوع بانداژ نسبت به بانداژهای دیگر این است که به راحتی می توان آن را بست، در تمام طول روز بدون نیاز به چسب سرجای خود باقی می ماند و می توان آن را چندین بار مورد استفاده قرار داد و قابل شست و شو است.
بانداژ فشاری فشار را به صورت یکسان در ناحیه مورد نظر اعمال می کند و فشاری بین ۱۰ تا ۱۵ میلی متر جیوه به اندام وارد می کند که به کاهش ورم کمک می کند.