مفصل آکرومیوکلاویکولار یک مفصل اطراف شانه است که آرتروز و سائیدگی آن سبب درد، خشکی و یا ضعف جلوی شانه می شود.
مفصل آکرومیوکلاویکولار از اتصال استخوان ترقوه به آکرومیوکلاویکولار که بالاترین قسمت استخوان کتف می باشد، تشکیل شده است. دو سر استخوان‌هایی که این مفصل را درست میکنند در سطح مفصلی، پوشیده از غضروف است ولی این مفصل خاصیت دیگری هم دارد. بین استخوان‌ها یک بافت شبیه منیسک زانو یا دیسک بین مهره‌های کمری هم وجود دارد. اگر در بالای شانه خود انتهای خارجی استخوان ترقوه را لمس کنید دست شما بر روی مفصل آکرومیوکلاویکولر قرار گرفته است. در هنگامی که شما دست خود را به بالای سر می‌برید این مفصل حرکت می‌کند. گرچه ترقوه و آکرومیوکلاویکولار حرکات زیادی ندارد اما مفصل بین آنها اجازه می دهد که بازوها تا بالای سر حرکت کنند و سبب تسهیل حرکت بازوها تا بالای سر می شود. غضروف بین مفصلی که حالت لغزندگی دارد، اجازه این حرکات را به مفصل می دهد.
در صورت بروز آرتروز غضروف بین مفصلی آنها ملتهب می شود. این التهاب می تواند به علت پروسه بالا رفتن سن و ضربه های قوی و یا ضربه بیش از حد ناشی از ورزش های سنگین و شغلهای سخت ایجاد شود، همچنین در افرادی که به علت شغلشان مجبورند دست‌های خود را بالای سر نگه دارند و یا اشیاء سنگین را بلند کنند .
غضروف ملتهب شده دچار فرسایش و خرابی می شود و در نهایت فضای بین مفصلی کاهش می یابد یا به طور کلی از بین می رود. این حالت سبب لغزیده شدن استخوان های اطراف مفصل روی هم می شود.در صورت تداوم این وضعیت استوفیز یا خارهای استخوانی تشکیل شده و سایش استخوان ها بیشتر می گردد. این خارهای استخوانی ممکن است سبب تحریک و یا گیر افتادن رباط ها و ماهیچه های اطراف شانه شده که به این حالت سندروم گیرافتادگی شانه می گویند.
علائم آرتروز و ساییدگی مفصل آکرومیوکلاویکولر
درد، ورم و یک نقطه دردناک موضعی معمولا در جلو و بالای شانه وجود دارد. درد و خشکی مفصل از مهم‌ترین علائم این بیماری است. درد معمولاً در بالای شانه احساس میشود و می‌تواند به کتف و یا قاعده گردن انتشار پیدا کند. علائم ساییدگی این مفصل مانند علائم ساییدگی در دیگر مفاصل بدن است.معمولاً دامنه حرکتی شانه تغییری نمی‌کند. گاهی اوقات بیماران ذکر میکنند که در حین حرکت دادن شانه، مفصل گیر می‌کند و صدا می‌دهد.این علائم به خصوص موقعی تشدید میشود که فرد می‌خواهد دستش را به بالای سر یا طرف مقابل بدن خود ببرد.درد ممکن است در حین خوابیدن روی شانه مبتلا افزایش پیدا کند و این وضعیت می‌تواند موجب شود بیمار شب‌ها به علت درد از خواب بیدار شود.
در آرتروز مفصل آکرومیوکلاویکولار حرکات ساده ای همچون برداشتن یک شی از قفسه، چرخاندن چوب چوگان یا بستن کمربند ایمنی مشکل و یا غیرممکن می شود.در نگاه به شانه معمولاً بالای شانه در جایی که مفصل آکرومیوکلاویکولر وجود دارد برجستگی دیده میشود که در شانه مقابل نیست. فشار دادن به مفصل معمولاً شدت درد را افزایش می‌دهد.
برای تایید تشخیص معاینه بخصوصی وجود دارد به این صورت که از بیمار خواسته میشود دست طرف مبتلا را بر روی شانه طرف مقابل بگذارد. سپس پزشک بازوی بیمار را به تنه وی نزدیک‌تر می‌کند. با این کار شدت درد بیمار افزایش پیدا می‌کند.این بیماری بسیار شایع بوده بطوریکه علائم رادیولوژیک آن در نیمی از افراد مسن دیده میشود ولی البته اکثر این افراد علائمی از بیماری را نشان نمی‌دهند و مشکلی ندارند. تعداد کمی از آنها دچار علائم ذکر شده می‌شوند.آرتروز این مفصل می‌تواند همراه با پارگی‌های لابروم یا پارگی یا ایمپینجمنت روتاتور کاف باشد و تشخیص را کمی مشکل کند.
تشخیص آرتروز و ساییدگی مفصل آکرومیوکلاویکولر
تشخیص این بیماری معمولاً با استفاده از رادیوگرافی ساده شانه داده میشود. در مراحل ابتدایی بیماری که هنوز علائم رادیولوژیک ایجاد نشده اند ممکن است از ام آر آی برای کمک به تشخیص استفاده شود.
درمان ساییدگی و آرتروز مفصل آکرومیوکلاویکولر
درمانهای خانگی
-امتناع از انجام فعالیت‌هایی که شدت درد را افزایش می‌دهند
-گرم نگه داشتن موضع درد
-ورزشهای تجویزی فیزیوتراپ
داروها
داروهای ضد التهاب (مسکنها) در این بیماری مؤثر هستند که فقط باید توسط پزشک تجویز شوند، و در عین حال باید دانست که درمان اصلی و اساسی این بیماری نیستند.
درمانهای نیمه تهاجمی
تزریق داروهای حاوی کورتیکوسترویید
در صورت عدم پاسخ به اقدامات مذکور پزشک معالج ممکن است از تزریق داروهای حاوی کورتیکوسترویید در مفصل آکرومیوکلاویکولر استفاده کند.
تزریق اوزون(اوزون تراپی)
در این روش با استفاده دستگاه سونوگرافی گاز اوزون را به ناحیه مربوطه تزریق میکنند این روش کاملا بدون عوارض است وممکن است طبق صلاحدید پزشک در چند مرحله انجام گیرد.
لیزردرمانی
در این روش همانند روش بالا با کمک دستگاه سونوگرافی لیزر را در ناحیه مربوطه می تابانند و همانند این است که سنسور خطر یک ناحیه را خاموش کنند و در نتیجه درد بهبود یابد. این روش نیز ممکن است طی چند مرحله البته با صلاحدید پزشک همچنین طبق شرایط بیمار صورت گیرد.
این روش همانند روش بالاست فقط با امواج رادیویی صورت میگیرد و طیف گسترده ای را شامل میشود.
عمل جراحی
در صورتیکه روش‌های بالا نتوانست درد و ناراحتی بیمار را بهبود دهد نیاز به عمل جراحی وجود دارد.روش جراحی به این صورت است که مقداری از استخوان ترقوه در محل مفصل آکرومیوکلاویکولر برداشته میشود. هدف از این کار ایجاد فاصله بین دو استخوانی است که مفصل را درست کرده‌اند.با ایجاد این فاصله، دو انتهای استخوان حین حرکت دادن دست کمتر به هم ساییده می‌شوند و در نتیجه درد بیمار هم کمتر میشود. این عمل جراحی را می‌توان به صورت باز و یا با استفاده از آرتروسکوپ انجام داد.
بعد از جراحی آرتروسکوپیک حرکات و نرمشهای شانه بعد از چند روز شروع می‌شوند. در جراحی باز دست به گردن آویزان شده و حرکات آن بعد از سه هفته شروع میشود.هدف از انجام این نرمش‌ها بدست آوردن دامنه حرکتی مطلوب و تقویت عضلات شانه است. معمولاً بیماران می‌توانند بعد از دو تا سه ماه به فعالیت‌های معمولی و ورزشی برگردند.