گردن بخشی از یک ستون بلند انعطاف پذیر است که به عنوان ستون فقرات شناخته شده است و در بسیاری از قسمتهای بدن شما گسترش یافته است. ستون فقرات سرویکال (گردن) متشکل از هفت استخوان (مهره های C1-C4 ) می باشد که از طریق دیسک بین مهره ای از یکدیگر جدا شده اند. این دیسک ها اجازه حرکت آزادانه را به ستون فقرات می دهد و باعث می شود در طول انجام فعالیت به عنوان کمک فنر عمل کند.
درد در بازوی راست می تواند ناشی از انواع علل ها باشد، با شایع ترین آسیب های وارده به ساختارهای بازو، مانند داشتن وضعیت ضعیف، کرنش مکرر و یا خوابیدن روی بازو، این اتفاق رخ می دهد. درد بازو می تواند در هر قسمن از بدن، از شانه تا مچ، و معمولاً با تاثیرگذاری بر قسمت هایی از قبیل ماهیچه ها، تاندون ها، اعصاب، اتصالات، رگ های خونی و پوست رخ دهد.
تنها در موارد نادر می تواند نشان دهنده یک مشکل جدی تر، مانند یک بیماری عصبی یا حتی یک حمله قلبی باشد. بنابراین برای شناسایی علت دقیق درد، لازم است که به دنبال توجه پزشکی باشید.
پزشک ارزیابی علائم، معاینه فیزیکی قسمت مورد نظر و در صورت نیاز، انجام آزمایش ها را برای تعیین علت و نشان دادن رفتار صحیح انجام خواهد داد.
چگونه تحریک ریشه عصبی موجب درد گردن و دست میشود
به قسمتی از نخاع که در ستون مهره گردنی قرار دارد نخاع گردنی میگویند. از این قسمت از نخاع اعصابی خارج میشود که به آن ریشه های عصبی میگویند. این ریشه های عصبی بعد از خارج شدن از نخاع به شانه و بازو و کل اندام فوقانی رفته و حس و حرکت آن را تامین میکنند.
مهمترین علائم تحریک ریشه های عصبی در گردن بصورت درد گردن با انتشار به شانه، بازو، ساعد یا دست است. گاهی علائمی بصورت گزگز، سوزن سوزن شدن یا کاهش حس لمس پوست بوجود میاید و گاهی فرد احساس میکند قدرت دست وی در انجام دادن بعضی از کارها کاهش پیدا کرده است. علائم گفته شده ممکن است با به عقب بردن یا چرخاندن سر شدیدتر شوند و اکثراً با گذاشتن دست به روی سر کم میشوند.
پزشک معالج پس از صحبت با بیمار را جع به مشکلات وی و خصوصیات آنها وی را معاینه میکند. سپس از روش های تصویربرداری مانند رادیوگرافی ساده و سی تی اسکن و ام آر آی و تست نوار عصبی برای کمک به تشخیص استفاده میکند.
دلایل بروز درد گردن
ریشه های عصبی در ناحیه گردن به علل مختلفی ممکن است تحت فشار قرار بگیرد و این فشار موجب بروز علائمی مانند درد و اختلال حسی و حرکتی شود. شایعترین این علل عبارتند از
تنگی ستون فقرات گردن
تنگی ستون فقرات گردن زمانی رخ می دهد که کانال نخاعی باریک تر شده و باعث فشرده شدن طناب نخاعی گردد. این بیماری اغلب بعلت پیری رخ می دهد. دیسک های موجود در ستون فقرات که مهره ها را از هم جدا کرده و محافظت می کند، ممکن است کاملاً خشک شوند. در نتیجه، فضای بین مهره ها کوچک شده و دیسک ها توانایی خود را به عنوان کمک فنر از دست می دهند. در همان زمان، قابلیت انعطاف استخوان ها و رباط ها که ستون فقرات را تشکیل می دهند کاهش یافته و ضخیم می شوند. این تغییرات منجر به باریک شدن کانال نخاعی می شو. علاوه بر این، تغییرات دژنراتیو در ارتباط با تنگی ستون فقرات گردن می تواند به علت کمک به رشد اسپور استخوانی و فشرده سازی ریشه های عصبی، به مهره ها آسیب برسانند. تنگی خفیف ستون فقرات می تواند برای مدت زمان طولانی تحت درمان احتیاطی قرار گیرد تا زمانی که علائم فقط شامل درد گردن شوند. در صورت تنگی شدید ستون فقرات گردن، نیاز به مراجعه به جراح مغز و اعصاب است.
اسپوندیلوز
با افزایش سن، دیسک بین مهره ای محتوای آب خود را از دست داده و چروکیده و کوچک میشود. این عارضه را اسپوندیلوز Spondylosos میگویند. کاهش ارتفاع دیسک موجب میشود مهره ها به یکدیگر نزدیک تر شوند. این نزدیک شدن مهره ها موجب میشود سوراخ یا دهانه ای که بین دو مهره مجاور هم و در دو طرف آنها قرار دارد تنگ میشود. این دهانه ها محل خروج ریشه های عصبی از نخاع هستند. پس به این اعصاب فشار وارد میشود.
آرتروز گردن
با نزدیکتر شدن مهره ها به هم فشار بیشتری به مفاصل بین مهره ها که به آنها فاست میگویند وارد میشود. این فشار به نوبه خود موجب آرتروز و سائیدگی مفصل میشود. هر مفصلی که سائیده میشود شروع به ساختن استخوان های اضافه در اطراف خود میکند. همچنین لیگامان های اطراف مفصل هم کلفت تر میشوند. مفاصل بین مهره ای هم همین کار را میکنند. این استخوان های اضافی و لیگامان های کلفت شده دهانه بین مهره ای و هم کانال نخاع را تنگ تر میکند.
هرنی دیسک
گاهی اوقات دیواره حلقوی دیسک بین مهره ای بتدریج ضعیف شده و بعد از مدتی پاره میشود. قسمت مرکزی دیسک میتواند از طریق این پارگی که معمولا در قسمت پشتی دیسک است از دیواره آن بیرون بزند. به این روند هرنی یا فتق دیسک بین مهره ای میگویند. فشار این دیسک بیرون زده هم میتواند روی ریشه های عصبی که در حال خارج شدن از نخاع هستند موجب تحریک ریشه عصبی و بروز علائم شود.
آسیب رباط های مهره
گاهی اوقات رباط هایی که مهره ها را در کنار هم پایدار نگه میدارند بدنبال ضربه پاره میشوند. در این موارد مهره ها ناپایدار شده و نسبت به هم حرکات غیر معمولی را انجام میدهند. این حرکات موجب فشار بر روی ریشه عصبی میشود. ناپایداری مهره ها میتواند در بعضی بیماری ها که موجب شلی رباط های ستون مهره گردنی میشوند (مانند روماتیسم مفصلی) هم ایجاد گردد.
اسپوندیلولیستزی
در اسپوندیلولیستزی یک مهره بر روی مهره پایینی سر خورده و به جلو جابجا میشود. این جابجایی غیر معمول میتواند روی ریشه های عصبی فشار بیش از حدی وارد کند
مجموعه این عوامل موجب افزایش فشار بر روی ریشه های عصبی میشوند که در حال خروج از نخاع هستند.
نکته بسیار مهم اینست که اتفاقاتی را که ذکر کردیم روندی طبیعی است و کم و بیش در همه انسان ها اتفاق میفتد. اگر از همه افراد بالای ۵۰ سال ام آر آی به عمل آوریم در نصف آنها تغییراتی را که ذکر کردیم میبینیم با این حال این تغییرات در بعضی افراد موجب بروز علائم میشود و در اکثر موارد بدون علامت باقی میماند.
علل شایع گردن درد
ممکن است به علت درد گردن یا شانه یا احساس سوزن سوزن شدن و بی حسی در بازو های خود به یک جراح مغز و اعصاب رجوع کنید. همچنین ممکن است در دست ها و پاهای خود حس ضعف داشته باشید.
گردن درد ممکن است در نتیجه ی انحطاط دیسک، تنگی کانال نخاعی، ورم مفاصل و در موارد نادر، سرطان یا مننژیت ایجاد شود. برای مشکلات جدی در گردن، باید با یک پزشک مراقبت های اولیه و اغلب یک متخصص، مانند جراح مغز و اعصاب، مشورت کنید تا با تشخیص دقیق، درمان مناسب تجویز کند.
در صورتی برای گردن درد با یک جراح مغز و اعصاب مشورت کنید که :
-
درد بعد از آسیب یا ضربه به سر رخ دهد
-
تب و یا سردرد همراه با درد گردن رخ دهد
-
خشکی گردن مانع از تماس چانه به قفسه سینه شود
-
در بازوها یا دستهایتان حس سوزن سوزن شدن، بی حسی یا ضعف داشته باشید
-
علائم درد گردن با ضعف پا و یا از دست دادن هماهنگی در دستها و پاها همراه باشد
-
درد به مصرف بیش از حد دارو پاسخ ندهد
-
درد پس از یک هفته بهبود نیابد
سن، آسیب، وضعیت نامناسب قامت و یا بیماری هایی مانند آرتروز می تواند به انحطاط استخوان ها و مفاصل ستون فقرات گردن منجر شده و باعث رخداد فتق دیسک و یا اسپور استخوانی شود. علاوه بر این آسیب های شدید ناگهانی به ناحیه گردن ممکن است به فتق دیسک، ضربه به گردن، تخریب رگ های خونی، آسیب مهره ها و یا در موارد شدید، فلج دائمی منجر شود. فتق دیسک و یا اسپور استخوانی ممکن است باعث تنگی کانال نخاعی یا حفره های کوچکی شود که از طریق آن ها ریشه های عصبی نخاعی منشعب می شوند.
فشار به ریشه ی عصبی در نتیجه ی فتق دیسک یا اسپور استخوانی می تواند منجر به موارد زیر شود:
-
درد در بازو و گردن
-
بی حسی یا ضعف در بازو یا ساعد
-
سوزن سوزن شدن در انگشتان و یا دست
فشار بر روی طناب نخاعی در ناحیه ی گردن می تواند یک مشکل بسیار جدی باشد چرا که تقریبا همه اعصاب به سوی قسمت های دیگر بدن باید از طریق گردن به مقصد نهایی (بازوها، سینه ، شکم، پا) برسند. این عامل می تواند به طور بالقوه عملکرد بسیاری از اندام های مهم را تضعیف کند.
درمان فشار به ریشه های عصبی گردن
بسیاری از بیماران با گذشت زمان و بطور خودبخودی خوب میشوند. این زمان ممکن است چند روز یا چند هفته باشد. گاهی اوقات بعد از مدتی علائم بیمار دوباره برمیگردد که این هم معمولاً خودبخود خوب میشود. این دوره های رفت و برگشت ممکن است بارها تکرار شود. گاهی هم درد ممتد باقی مانده و خوب نمیشود. پزشک ارتوپد برای درمان از روش های زیر استفاده میکند.
-
گردنبند طبی : این گردنبند ها حرکات گردن را قدری محدود میکنند و به عضلات گردن اجازه میدهند مدتی استراحت کنند و این موجب میشود فشار به ریشه های عصبی کمتر شود. نکته مهم اینست که این گردنبند ها نباید به مدت طولانی بسته شوند چون موجب ضعیف شدن عضلات گردن و بدتر شدن وضعیت بیمار میشود.
-
فیزیوتراپی : میتواند با انجام دادن نرمش های طبی مخصوص برای افزایش قابلیت انعطاف گردن و تقویت عضلات گردن به رفع علائم کمک کند. گاهی اوقات از کشش هم برای کاهش علائم استفاده میشود.
-
دارو : داروهای ضد التهاب (مسکنها)، ضد افسردگی، شل کننده عضلانی و.... در این بیماری مؤثر هستند که فقط باید توسط پزشک تجویز شوند، و در عین حال باید دانست که درمان اصلی و اساسی این بیماری نیستند.
-
تزریق استروئید: به نقاط ماشه‌ای میتواند به کاهش درد کمک کند. در برخی افراد تنها فرو کردن سوزن میتواند کارساز باشد. به این روش سوزن‌کاری خشک میگویند. در این شیوه یک سوزن را به چند قسمت در داخل یا اطراف نقطه ماشه‌ای وارد میکنند. طب سوزنی نیز ممکن است برای برخی افراد مفید واقع شود.
-
تزریق اوزون(اوزون تراپی) : در این روش با استفاده دستگاه سونوگرافی گاز اوزون را به ناحیه مربوطه تزریق میکنند این روش کاملا بدون عوارض است وممکن است طبق صلاحدید پزشک در چند مرحله انجام گیرد.
-
لیزردرمانی: در این روش همانند روش بالا با کمک دستگاه سونوگرافی لیزر را در ناحیه مربوطه می تابانند و همانند این است که سنسور خطر یک ناحیه را خاموش کنند و در نتیجه درد بهبود یابد. این روش نیز ممکن است طی چند مرحله البته با صلاحدید پزشک همچنین طبق شرایط بیمار صورت گیرد.
-
رادیوفرکوئنسی RF : این روش همانند روش بالاست فقط با امواج رادیویی صورت میگیرد و طیف گسترده ای را شامل میشود.
عمل جراحی چه موقع لازم است؟
چندین روش جراحی جهت درمان اختلالات ستون فقرات گردنی وجود دارد. عواملی که به تعیین نوع درمان جراحی کمک می کنند شامل ویژگی های بیماری دیسک و وجود یا عدم وجود فشار بر طناب نخاعی و ریشه های عصبی نخاعی است. عوامل دیگر عبارتند از سن، مدت زمانی که این اختلال دچار شده اید، بیماری های دیگر و اینکه آیا قبلاً تحت عمل جراحی قبلی ستون فقرات گردن قرار گرفته اید یا خیر.
هنگامی که درمان احتیاطی برای درد گردن ایجاد تسکین و راحتی نکند، عمل جراحی ممکن است مورد نیاز قرار گیرد. شما در شرایطی می توانید واجد شرایط عمل جراحی باشید که:
-
درمان احتیاطی کمکی نکند
-
علائم پیشرونده عصبی، مانند ضعف پا و یا بی حسی در شما ایجاد شود
-
در راه رفتن یا تعادل دچار مشکل شوید
-
در صورت عمل، وضعیت سلامت مناسبتری داشته باشید
چندین روش مختلف جراحی وجود دارند که می توانند مورد استفاده قرار گیرند که انتخاب از بین آن روش ها بر اساس شدت بیماری متغیر است. بی ثباتی ستون فقرات در درصد کمی از بیماران ممکن است نیازمند انجام عمل فیوژن (هم جوشی) ستون فقرات باشد، این تصمیم عموماً قبل از عمل اتخاذ می شود. فیوژن ستون فقرات نوعی جراحی است که اتصال محکمی بین دو یا چند مهره ایجاد می کند. ابزارهای مختلفی (مانند پیچ و یا صفحه) ممکن است به منظور افزایش هم جوشی و تقویت مناطق بی ثبات ستون فقرات گردنی مورد استفاده قرار گیرند. این روش ممکن است به تقویت و تثبیت ستون فقرات کمک کرده و در نتیجه باعث کاهش درد شدید و مزمن گردن شود.
اگر سیگار می کشید، ترک کنید. سیگار به ساختار ستون فقرات صدمه زده و فرایند بهبود را کندتر می کند. اگر وزنتان بالاست باید تلاش کنید تا آن را کاهش دهید. هم چاقی و هم سیگار تاثیر منفی بر نتیجه عمل فیوژن ستون فقرات دارند.
مزایای عمل جراحی در برابر خطرات آن همیشه باید به دقت مورد بررسی قرار گیرد. اگر چه درصد زیادی از بیماران مبتلا به درد کمر خبر از تسکین قابل توجه درد پس از عمل جراحی می دهند، اما هیچ تضمینی وجود ندارد که این عمل به همه ی افراد کمک کند.