فتق یا بیرون زدگی دیسک کمر یکی از مشکلات رایجی است که باعث درد گردن، بازو، کمر، و پا می شود و این مشکل معمولاً در افراد بین سنین 30 تا 50 سالگی مشاهده می شود.
فتق دیسک یک وضعیت پزشکی است که بر ستون فقرات تأثیر می‌گذارد، بدین معنا که یک پارگی در حلقه فیبری، بیرونی یک دیسک بین‌مهره‌ای باعث میشود بخش نرم و مرکزی دیسک دچار بیرون‌زدگی شود. این پارگی در حلقه دیسک ممکن است منجر به آزادشدن واسطه‌های شیمیایی ضدالتهابی شود که می‌توانند به‌طور مستقیم باعث درد شدید، حتی در فقدان فشردگی ریشه عصبی شوند. این حالت به‌طورمعمول، پیشرفت بیشتر بیرون‌زدگی دیسک قبلی است، عارضه‌ای که در آن بیرونی‌ترین لایه‌ها همچنان دست‌نخورده هستند اما زمانی که دیسک تحت‌فشار است، می‌توانند دچار بیرون‌زدگی شوند.
اصولا فتق دیسک با سه مکانیزم باعث ایجاد درد می شود: ۱- به علت حجمی که توسط دیسک کمر به کانال نخاعی تحمیل می شود و در در واقع جا برای ریشه عصبی و امکان حرکت کردن ریشه عصبی کم می شود. زیرا همانطور که می دانید هنگامی که ما راه می رویم و قدم برمی‌داریم - ریشه های عصبی در داخل سوراخ های بین مهره حرکت می کنند. ۲- دیسکی که پاره می شود - فشار داخل دیسک را به ضعیف ترین نقطه یعنی به جایی که پاره شده است وارد می کند. دیگر فشار به طور مساوی به تمام کره دیسک کمر منتقل نمی شود. پس در واقع مکانیسم دوم که باعث ایجاد درد در پارگی دیسک می شود فشاری است که به ریشه عصبی وارد می شود.
۳- با پاره شدن دیسک کمر موادی آزاد میشود که باعث تحریک گلبولهای سفید و بیرون آمدن آنها از رگ ها و ایجاد التهاب و افزایش فشار دور ریشه عصبی می شود. به همین جهت است که بعضی از دیسک ها با اینکه بزرگ هستند باعث ایجاد درد کمی می شوند و بالعکس بعضی از دیسک ها با اینکه کوچک هستند باعث درد شدید می شود.
عملکرد لیزر در جراحی دیسک کمر با لیزر چیست؟
لیزر در واقع نورت قویت شده است که میتواند باعث بریده شدن جسمی شود. با پیدایش لیزراین تکنولوژی به سرعت در صنعت و پزشکی کاربرد پیدا کرد. همانطور که می‌دانید با کمک اشعه لیزر می توان موزاییک سنگ یا فلز را برید و بسیاری از کارهای ظریف که بر روی اجسام فلزی انجام میشود در واقع توسط لیزر انجام میشود به همین ترتیب لیزر در جراحی از جمله جراحی ستون مهره ها به سرعت رایج شد. از سال ۱۹۹۱ که سازندگان لیزر موفق به دریافت گواهینامه FDA برای درمان دیسک شدند - جراحان در آمریکا تاکنون بیش از یک میلیون نفر را با این روش مورد عمل جراحی قرار داده اند و عوارض خاصی برای آن گزارش نشده است.
یکی از روشهای بسیار مورد مطالعه جراحی کمر لیزری، فشرده سازی لیزری دیسک از راه پوست (PLDD) نام دارد. در این روش از لیزر برای برداشتن بافت دیسک که ممکن است باعث فشردگی عصب و درد شود استفاده می شود.
در طولPLDD ، یک پروب کوچک حاوی لیزر به هسته دیسک آسیب دیده منتقل می شود. این امر با کمک سونوگرافی انجام می شود. سپس، از انرژی لیزر برای حذف دقیق بافتی که ممکن است بر عصب فشار وارد کند، استفاده می شود.
اثرات لیزر درمانی
آنچه لیزر درمانی میتواند برای مشکلات دیسک شما انجام دهد، به شرح زیر است:
1) از بین بردن التهاب
2) کاهش درد
3) افزایش مقاومت کششی تمام بافت زنده
4) کاهش تشکیل بافت اسکار؛ جمع شدن تورم، بافت زنده توسعه‌یافته (به یاد داشته باشید، این همان ماهیت اصلی دیسک است)
5) افزایش رشد مویرگی جدید در بخش سوم بیرونی دیسک (این باعث قوی‌تر و سالم‌تر شدن دیسک میشود)
6) ترمیم فیبرهای دیسک پاره‌شده در بخش سوم خارجی
7) کاهش مقدار واقعی فتق دیسک
8) بهبود ریشه‌های عصبی ملتهب دردناک
9) قوی‌تر و سالم‌تر شدن دیسک
سوالات رایج
آیا درمان بی‌خطر است؟
لیزر درمانی از زمان دریافت FDA، بیش از یک میلیون بیمار را به روش غیرتهاجمی درمان کرده است و هیچ عارضه جانبی تاکنون گزارش نشده است. لیزر درمانی در هر رشته پزشکی ازجمله دانشکده‌های پزشکی معتبر یافت میشود. این روش غالباً برای درمان ورزشکاران حرفه‌ای در NFL، NBA، و MLB استفاده میشود.
آیا درمان دردناک است ؟
خیر ، در اتاق عمل داروهایی از طریق وریدی به بیمار داده میشود که اصطلاحاً روش سدیشن sedation نامیده می شود و بیمار در واقع یک حالت بی دردی دارد و جراح نیز قبل از ورود سوزن به داخل دیسک با استفاده از موادی مانند گزیلوکایین محل ورود سوزن را بی حس می کند. درست مانند کارهای دندانی که دندانپزشک عصب های اطراف دندان شما را بی حس می کند.
عمل جراحی دیسک کمر با لیزر چقدر موفقیت آمیز است؟
به طور کلی در حدود ۶۰ درصد از بیمارانی که با این روش درمان می‌شوند به طور دائم خوب میشود اما ۴۰ درصد بقیه دوباره دچار درد می شوند و ممکن است در آینده نیاز به عمل جراحی لیزری بعدی یا در نهایت عمل جراحی باز داشته باشند.
تسکین درد پا و کمر بیمار چه مدت زمان میبرد؟
درد پا و کمر بیمار معمولاً چند ساعت بعد از انجام لیزر کم میشود و به تدریج این کاهش درد ادامه پیدا می کند و در طول هفته اول به بیشترین اثر خود می‌رسد. یعنی یک هفته پس از انجام عمل جراحی دیسک کمر با لیزر تقریباً صد در صد درد بیمار از بین می رود اما در عده ای از افراد بیمار تا یک ماه بعد درد بیمار خوب می شود. اگر درد بیمار تا یک ماه از بین نرود یعنی عمل جراحی دیسک با لیزر در آن بیمار ناموفق بوده است و بیمار باید تحت عمل جراحی باز قرار گیرد.
آیا پس از عمل جراحی لیزری دیسک کمر احتیاج به درمانهای دیگر هست؟
معمولاً پس از انجام عمل لیزری دیسک بیمار نیاز به فیزیوتراپی ندارد اما در صورتی که درد بیمار بهبود نیابد صلاح است که یک دوره ۱۰ جلسه ای فیزیوتراپی برای بیمار انجام شود.
آیا عمل جراحی دیسک با لیزر نیاز به بیهوشی و بستری شدن دارد؟
خیر ، عمل جراحی دیسک با لیزر نیاز به بیهوشی ندارد زیرا سوزن وارد بدن بیمار می شود و جایی از بدن بریده نمی شود. این روش زیاد دردناک نیست. سوزن با هدایت پروب وارد محل دیسک مورد نظر شده و سپس اشعه لیزر تابانده میشود تا اشعه لیزر دیسک بیرون زده را بسوزاند و دیسک جمع بشود و به همین خونریزی جز به همان اندازه سوزن هم ندارد و بنابراین به بستری نیز نیازی نیست و در کلینیک قابل انجام است.
عمل جراحی دیسک کمر با لیزر چه تفاوتی با لیزر درمانی فیزیوتراپی دارد؟
خیر در فیزیوتراپی ها اشعه لیزر بر روی پوست قرار داده میشود و تا عمق چند سانتیمتری پوست را گرم می کند اما در عمل جراحی دیسک کمر با لیزر اولا نوع لیزر آن متفاوت است و اکثراً از لیزر پلاسما استفاده می شود. ثانیاً اشعه لیزر با کمک فیبر نوری وارد فضای دیسکی می شود و باعث برش و ایجاد حفره می شود.
آیا دیسکوژل همان اشعه لیزر است؟
خیر اشعه دیسکوژل یک الکل جامد است اما لیزری اشعه است که توسط دستگاه تولید می شود و توسط یک فیبر نوری به داخل دیسک وارد میشود.
اشعه لیزر چگونه وارد دیسک کمر می شود؟
پس از گذاشتن سوزن در داخل دیسک کمر و انجام دیسکوگرافی و مطمئن شدن جراح از اینکه دیسک بیمار را یافته است - با کمک دستگاه رادیولوژی که اصطلاحاً فلوروسکوپی با اشعه ایکس نامیده می شود، اشعه لیزر توسط فشردن یک پدال به صورت پالس وارد بدن بیمار می شود یعنی هر بار که جراح پدال را فشار می دهد معمولاً۱۰ وات انرژی وارد فضای دیسکی میشود. حال اگر بیمار احساس درد کند جراح می تواند میزان کمتری انرژی وارده را کم کند مثلاً با هر بار فشردن پدال ۵ وات انرژی وارد فضای دیسکی شود.
در مجموع چه مقدار انرژی وارد فضای دیسکی می شود؟
به طور تجربی نشان داده شده است که تقریباً ۱۳۰۰ وات انرژی برای انجام عمل جراحی در یک دیسک متوسط کافی است. ولی بر حسب نوع دیسک جراح میتواند مقدار بیشتر یا کمتر انرژی وارد فضای دیسکی کند.
مزیت عمل جراحی دیسک با لیزر نسبت به دیسکوژل چیست؟
دیسکوژل جراح پس از تزریق دیسکوژل در داخل فضای دیسکی دیگر کنترلی بر روی آن ندارد اما در روش لیزری از آنجا که همه اشعه لیزر یکباره وارد بدن نمی شود جراح کنترل بر روی ورود اشعه لیزر کنترل دارد . هرگاه که بیمار درد شدید دارد جراح می تواند ورود اشعه را به داخل دیسک قطع کند .
آیا پس از عمل جراحی لیزری دیسک بیمار نیاز به استراحت دارد؟
از لحاظ تئوریک روز بعد ازعمل بیمار میتواند به سر کار خود برگردد ولی برای اطمینان توصیه می شود که به دنبال آن تا یک هفته از کار معاف باشند و استراحت نمایند .
آیا لیزر دیسک کمر می تواند همان کار جراحی رفع فشار دیسک را انجام دهد؟
عموم مردم معتقدند که لیزر یک وسیله مدرن و لوکس است .در واقع لیزر یک پرتو متمرکز از نور است که می تواند برای برش بافت نرم استفاده شود. با ورود اشعه لیزر در جراحی چشم تحولات وسیعی در درمان عیب های انکساری بیماریهای شبکیه و به طور کلی باعث شد که چشم پزشکی وارد عرصه جدیدی از درمان شود. همین امر باعث شده که جراحان دیسک کمر و ستون فقرات فکر کنند آیا می شود از این تکنولوژی در درمان بیماری های ستون فقرات از جمله پارگی دیسک کمر استفاده کرد یا خیر؟ بالاخره دانشمندان پس از سالها تلاش و تحقیق درآزمایشگاه‌های ستون فقرات به این نتیجه رسیدند که می‌توان از این تکنولوژی جدید در درمان بیماری های ستون مهره ها استفاده کرد.از سالها قبل برای درمان و برش بافت های نرم در جراحی ستون فقرات از الکتروکوتر استفاده می شود.اما اشکال الکتروکوتر این است که آن را نمی توان از راه پوست وارد دیسک کرد. حرارت ایجاد شده توسط الکتروکوتر قابل کنترل نیست در صورتی که حرارت ایجاد شده توسط لیزر قابل کنترل است.علاوه برآن الکتروکوتررا نمی‌توان از سطح پوست به داخل دیسک هدایت کرد در صورتی که اشعه لیزر را می توان با کمک فیبرهای نوری از سطح بدن به دخل دیسک هدایت کرد. بنابراین اشعه لیزر یک فناوری قابل اعتماد و خوب برای بریدن نسوج داخل بدن از طریق پوست است بدون اینکه شکافی در داخل پوست داده شود.بنابراین در روش عمل جراحی دیسک از طریق لیزر به جای اینکه قطعه خراب شده دیسک برداشته شود مرکز دیسک حرارت داده میشود و دیسک خود را جمع می کند و در نتیجه از عصب فاصله می‌گیرد و درد بیمار خوب می شود. درواقع عمل جراحی دیسک با کمک لیزریک عمل کم تهاجمی است. درمان دیسک کمر با لیزر در تهران نیز در سالهای اخیر رواج یافته است. هزینه درمان دیسک کمر با لیزر کمتر از عمل جراحی باز می باشد. این روش در بعضی موارد درمان غیر جراحی دیسک کمر ، عمل جراحی بسته کمر یا عمل کم تهاجمی دیسک کمر نامیده می شود.