یک زانوی قوی قادر است فعالیت‌های مختلفی را با سهولت انجام دهد. گاهی اوقات ممکن است دردی در زانو یا اطراف آن تجربه کنید که می‌تواند به دلایل متداول زیادی باشد. به همین ترتیب موقعیت‌های زیادی وجود دارد که ممکن است شما در آن دردی در پشت زانوی خود حس کنید. این بیماری با نام «درد پشت زانو» شناخته شده است و دلایل مختلفی وجود دارد که می‌تواند منجر به این بیماری شود. معاینه مناسب و به موقع برای تشخیص درد پشت زانو ضروری است؛ درمان به موقع و مناسب توسط متخصص دردشناسی می‌تواند تسکین‌دهنده باشد و از آسیب بیشتر زانو جلوگیری کند.
مفصل زانو بسیار پیچیده است، استخوان‌های بلند ران و پاها یک لولا شکل ایجاد می‌کنند که باعث حرکت مفصل زانو می‌شود. در اطراف زانو ماهیچه‌ها، رباط‌ها و تاندون‌هایی وجود دارد که از همه طرف مفصل زانو را محافظت و پشتیبانی می‌کنند، به طوری که مفصل زانو را پابرجا نگه می‌دارند و حرکت آن را راحت می‌کنند. غضروف بین مفصل مانند یک بالشتک عمل می‌کند و از اصطکاک، ضربه و هر آسیب دیگری به مفصل زانو جلوگیری می‌کند. هرگونه آسیبی به این ساختارها می‌تواند باعث درد و ناراحتی زانو شود.
همان‌طور که دلایل زیادی برای درد جلوی زانو یا اطراف آن وجود دارد، دلایل متعددی نیز برای علت درد پشت زانو وجود دارد. بعضی از این دلایل عبارتند از:
بیکر کیست (کیسه‌ای پُر از مایع که به پشت زانو حالت برآمدگی می‌دهد)
بیکر کیست یک برآمدگی یا ورم متمرکز در پشت زانو است که به آن کیست رکبی یا کیست پشت زانو (کیسه‌ای وابسته به حفره پشت زانو) نیز می‌گویند. علت ورم پشت زانو التهاب آبیکس پشت زانو (واقع شده در حفره پشت زانو) رخ می‌دهد. التهاب آبیکس می‌تواند به تدریج یا بر اثر یک ضربه به پشت زانو اتفاق بیفتد. التهاب ناشی از مصدومیت یا ورم مفاصل باعث ایجاد مایع اضافی می‌شود، این مایع اضافی در اطراف زانو پخش می‌شود و باعث تورم آبیکس و در نهایت باعث درد پشت زانو می‌شود.
جراحات و صدمات
وارد شدن صدمات به بافت نرم اطراف زانو به خصوص در قسمت پشت آن، یکی از علل اصلی بروز عوارض درد پشت زانو است. در پشت زانو یک رباط صلیبی شکل (PCL) وجود دارد که مسئول حفظ استخوان پا در حرکات رفت و برگشتی است. این رباط صلیبی شکل می‌تواند در حین فعالیت‌های ورزشی و تصادف صدمه ببیند، به خصوص هنگامی که زانو در حالت خمیده است و ضربه به آن وارد می‌شود. کشش بیش از حد رباط زانو که معمولاً به آن رگ به رگ شدن زانو یا پارگی رباط می‌گویند، می‌تواند باعث درد پشت زانو شود که با علائم دیگری نیز همراه است.
آسیب رایج دیگر که باعث درد پشت زانو می‌شود، پارگی منیسک است. منیسک یک غضروف است که مفصل زانو را تراز می‌کند و شبیه یک بالشتک عمل می‌کند. منیسک به حالت C شکل است و در طول ضلع درونی و بیرونی مفصل قرار گرفته است. آسیب‌های منیسک با چرخش ناگهانی، حرکات قوی زانو و کشش بیش از حد غضروفی که از قبل صدمه دیده است اتفاق می‌افتد. هنگامی که هر دو طرف قسمت پشتی زانو آسیب یا صدمه ببیند، باعث ایجاد درد در پشت زانو می‌شود. این درد همراه با تورم است و فرد قادر نیست زانوی خود را خم کند.قسمت پشتی ران یک دسته عضله دارد که به آن عضلات پشت ران (همسترینگ) می‌گویند. در حین خم کردن زانو یا انجام حرکاتی که ناگهان سرعت حرکت افزایش یا کاهش یابد، ممکن است عضلات پشت ران آسیب ببینند و باعث درد پشت زانو شوند.صدماتی که در حین حرکات خاص یا ورزش‌ها به استخوان وارد می‌شود، مانند شکستگی یا در برخی موارد آسیب به عصبی که از پشت زانو می‌گذرد، می‌تواند باعث درد پشت زانو شود.
شرایطی مانند التهاب مفاصل که ناشی از انحطاط یا دلایل دیگری است، می‌تواند منجر به تغییر ساختار استخوان شود. این عامل می‌تواند باعث ایجاد درد در مفصل زانو و اطراف آن ازجمله پشت زانو شود. این درد با تورم و سفت شدن پشت زانو همراه است.
ساختارهایی به نام تاندون وجود دارند که در سر ماهیچه‌های اصلی و وصل‌کننده قرار دارند. تاندون‌هایی که به ماهیچه‌های پشت ران و ماهیچه‌های ساق پا وصل می‌شوند، در پشت مفصل زانو قرار دارند. هنگامی که این تاندون‌ها متورم می‌شوند، پشت زانو درد می‌گیرد. محل‌هایی که التهاب تاندون رخ می‌دهد عبارتند از: التهاب تاندون عضلات دو سر ران، التهاب تاندون ماهیچه‌های پشت زانو و التهاب تاندون گاسترو که در پشت ساق پا واقع شده است.
دیگر شرایطی که می‌تواند باعث درد پشت زانو شود
برخی از شرایط دیگری که می‌تواند باعث درد پشت زانو شود ممکن است شامل این موارد باشد: اختلالات گردش خون در پا مانند ترومبوز عمیق ورید (لخته شدن خون در رگ) (DVT)؛ لنگی یا گرفتگی درد در پاها ناشی از جریان خون ناکافی. دیگر اختلالات استخوان و مفاصل مانند بیماری‌های استخوانی، تومورها و... که بر پشت زانو تأثیر می‌گذارند، می‌توانند باعث درد پشت زانو شوند.
کندرومالاسی کشکک زانو (نرمی غضروف زانو) عارضه‌ای است که در آن غضروف پشت کاسه زانو (کشکک) آسیب می‌بیند. برای درمان نرمی غضروف زانو معمولاً به بیماران توصیه می‌شود تا بیش از اندازه به زانو فشار نیاورند و از فیزیوتراپی استفاده کنند که در اکثر موارد به تسکین علائم، کمک قابل‌توجهی می‌کند.
عوامل احتمالی ایجاد درد پشت زانو
برخی از عوامل احتمالی در ارتباط با درد پشت زانو عبارتند از: صدماتی که قبلاً به زانو وارد شده است، چاقی و اضافه‌وزن، فشار بیش از حد روی زانو، نقص پا یا کف پا مانند کف پای صاف، وضعیت نامناسب، قدرت عضلانی ناکافی و عدم انعطاف‌پذیری مناسب.
روش درمان زانو درد و درد پشت زانو بر اساس دلیل بروز این درد است و این روش بسته به شرایط زمینه‌ای آن می‌تواند متفاوت باشد. صدماتی که باعث درد پشت زانو می‌شوند معمولاً با استراحت، یخ گذاشتن روی آن، ایجاد فشار روی آن، بالا بردن (فرمول R.I.C.E)؛ پوشیدن یک زانوبند و استفاده از داروها درمان می‌شود. گاهی اوقات نیز ممکن است برای درمان درد پشت زانو عمل جراحی نیاز باشد. دیگر عواملی که باعث درد پشت زانو می‌شوند عبارتند از وضعیت نامناسب استخوان و مفصل، تاندون و بافت نرم؛ با مراقبت و یا جراحی درمان می‌شوند. اختلالات عصبی و عروقی و تومورهایی که باعث درد پشت زانو می‌شوند باید توسط متخصصین مربوطه به درستی تشخیص داده و سپس درمان شوند.
دوره درمان درد پشت زانو
همان‌طور که دلایل درد پشت زانو متفاوت است، دوره درمان درد زانو نیز متفاوت خواهد بود. صدمات خاصی که باعث درد پشت زانو می‌شوند چند هفته طول می‌کشد تا درمان شوند، در حالی که کسانی که تحت عمل جراحی قرار می‌گیرند ممکن است زمان بیشتری برای بهبودی کامل نیاز داشته باشند.
تمریناتی برای درد پشت زانو
برای اینکه دوباره بتوانید حرکات آزاد انجام دهید و از آسیب بیشتر زانوی خود جلوگیری کنید، فیزیوتراپی و ورزش‌های خاصی که توسط متخصص درمان‌های درد یا این سایت آموزش داده می‌شود برای درمان درد پشت زانو دنبال کنید.
به‌طورکلی، گرم کردن صحیح و انجام ورزش‌های کششی قبل از ورزش یا دویدن مهم است. ورزش‌های کششی و مقاومتی برای عضلات پشت ران و ساق پا می‌تواند مفصل زانو را قوی کند و از آسیب دیدن آن جلوگیری کند.ورزش خوابیدن به پشت و حرکت پاشنه برای درد پشت زانو: بر روی پشت دراز بکشید و پاها را صاف کنید؛ پنجه پاها را به سمت جلو و عقب حرکت دهید تا کشش را در ساق پای خود حس کنید. سپس پاشنه پاها را حرکت دهید تا زانوها بالا بروند، آن‌قدر که زانوها خم شوند و پاشنه‌ها به بدن نزدیک شوند.
ورزش خم کردن زانو در حالت درازکش برای درد پشت زانو: روی معده بخوابید و پاها را صاف کنید، زانوها را به سمت بدن خم کنید، زانوها را در این حالت نگه دارید و دوباره آن‌ها را صاف کنید. می‌توان در این روش از وزنه استفاده کرد، اما این کار باید تحت نظارت انجام شود.
ورزش خم کردن زانو در حالت ایستاده برای درد پشت زانو: بایستید و پای خود را از پشت بالا ببرید تا زانو خم شود، قوزک پا را نگه دارید و پاشنه پا را به پشت خود بمالید. برای چند ثانیه این حالت را حفظ کنید و سپس پا را رها کنید. در اینجا نیز می‌توان از وزنه استفاده کرد. برای این کار توصیه می‌شود با یک متخصص درد شناسی مشورت کنید.