بلاک عصب به معنی مسدود کردن انتقال‌های پیام درد با استفاده از تزریق مواد بی‌حسی (در بلاک موقتی) و مواد تخریب کننده عصب (در بلاک دائمی) گفته می‌شود. در مواردی داروهای ضد التهابی نیز به محل عصب تزریق می‌شوند که باعث کاهش التهاب عصب و شروع فرآیند بهبودی می‌شوند.
آناتومی عصب حنجره‌ای فوقانی
عصب حنجره‌ای فوقانی عصب در گردن است که از بالا به پایین می‌آید و در پایین گردن از دور شریان‌های اصلی گردن می‌چرخد و با بالا رفتن به سمت حنجره می‌رود و به آن عصب‌دهی کند. به دلیل این مسیر که ابتلا به سمت پایین و سپس به سمت بالا است به این عصب، عصب راجعه (Recurrent) حنجره گفته می‌شود.
در مجاورت مسیر این عصب شریان‌های مهم گردن وجود دارند که اهمیت این موضوع جلوگیری از آسیب دیدن این شریان‌ها حین انجام تزریق است. این عصب در نهایت به مخاط پوشاننده سطح داخلی حنجره و اکثر عضلات حنجره عصب‌دهی می‌کند.
در تصاویر زیر عصب با هایلایت سبز نشان داده شده‌است:
کاربردها
بلاک عصب راجعه حنجره برای تشخیص و درمان دردهای حنجره کاربرد دارد. کاربرد تشخیصی به این صورت است که اگر بعد از انجام بلاک درد بیمار کنترل شد یعنی عصب راجعه حنجره در ایجاد درد برای بیمار نقش داشته است یا پیام‌های درد را منتقل می‌کرده است. در بیمارانی که به دلیل تومور یا سرطان حنجره دچار درد حنجره هستند از این بلاک برای کنترل درد بیمار استفاده می‌شود. درد بیماران مبتلا به تومور در ناحیه حنجره معمولا به روش‌هایی دارویی پاسخ نمی‌دهند و این افراد نیازمند بلاک عصب راجعه حنجره می‌شوند.
ممنوعیت‌ها
در بیماران با اختلال انعقادی (به دلیل مصرف دارو و یا بیماری) باید قبل از انجام تزریق اختلال را برطرف کرد. در مواردی که اختلال انعقادی به علت دارو باشد (مانند افرادی که داروهای قلبی مصرف می‌کنند) باید با صلاحدید پزشک این داروها قبل از انجام تزریق قطع شوند.
در صورت ابتلا بیمار به ضعف سیستم ایمنی (افراد مبتلا به دیابت، سرطان، ایدز، مصرف طولانی کورتیکواستروئیدها) باید در پیگیری‌ها به دنبال نشانه‌های عفونت گشت تا در صورت بروز درمان شود. تزریق در صورت ابتلا بیمار به عفونت محل تزریق و یا عفونت گسترده در بدن ممنوع است و باید بعد از درمان عفونت انجام شود.
نحوه انجام بلاک
برای انجام بلاک عصب راجعه حنجره سوزن از سمت کنار گردن، به سمت این عصب هدایت می‌شود. بیمار به حالت خوابیده به پشت قرار می‌گیرد و محل ورود سوزن با لمس استخوان حنجره مشخص می‌شود. در نهایت سوزن با وارد بافت می‌شود و بعد از اطمینان از درست بودن محل نوک سوزن تزریق انجام می‌شود.
نحوه انجام بلاک:
عوارض جانبی احتمالی و روش‌های پیشگیری
تمام بیماران بعد از انجام تزریق تا مدتی تحت نظر قرار می‌گیرند تا اثربخشی تزریق ارزیابی شود و از اتفاق نیافتادن عوارض جانبی احتمالی اطمینان حاصل شود. به دلیل وجود عروق بسیار در بافت گردن ممکن است هماتوم (تجمع خون در بافت) اتفاق بی‌افتد و یا مقداری از داروهای تزریق جذب عروق کوچک شوند.
برای جلوگیری از تشکیل هماتوم می‌توان از سوزن‌های نازک، گذاشتن پک‌های سرد روی محل تزریق تا 20 دقیقه و یا فشار دادن محل ورود سوزن بعد از تمام شدن تزریق استفاده کرد. برای جلوگیری از ایجاد مسمومیت به دلیل جذب عروقی داروهای تزریقی می‌توان مقدار داروی تزریق را به صورت دقیق محاسبه کرد تا در صورت جذب شدن مقداری از آن بیمار دچار عارضه نشود.
آسیب دیدن ساختارهای مجارو مانند شریان و وریدهای گردن، تزریق داخل شریانی یا وریدی و تزریق داخل نای و یا بلاک دیگر اعصاب‌ای که از گردن عبور می‌کنند به ندرت اتفاق می‌افتد و می‌توان از این گونه عوارض جلوگیری کرد. بلاک دو طرفه این عصب را فقط می‌توان در افرادی که لارنژکتومی یا تراکئوستومی (برداشتن حنجره) کرده‌اند انجام داد چون به دلیل عصب‌دهی به عضلات داخل حنجره در صورت انجام بلاک دوطرفه در افرادی که اعمال جراحی فوق را انجام نداده‌اند با فلج شدن این عضلات ممکن است راه هوایی بیمار مسدود شود.
دیگر عارضه احتمالی این تزریق افزایش درد موقتی است که در بعضی از بیماران اتفاق می‌افتد و به دلیل ورود سوزن به بافت است و خود به خود بهبود پیدا می‌کند. عفونت محل تزریق به ندرت و اکثرا در بیماران با نقص سیستم ایمنی (دیابت، سرطان، ...) اتفاق می‌افتد و به دلیل انجام پروسیجر به صورت استریل نادر است.
نکات کلینیکی
بلاک عصب راجعه حنجره برای کنترل درد در بیماران مبتلا به بدخیمی در ناحیه حنجره بسیار موثر است. در بسیاری از بیماران مبتلا به بدخیمی بلاک این عصب همراه با بلاک عصب حنجره‌ای فوقانی انجام می‌شود تا درد بیمار به صورت کامل کنترل شود. بلاک دو طرفه این عصب را فقط می‌توان در افرادی که لارنژکتومی یا تراکئوستومی (برداشتن حنجره) کرده‌اند، انجام داد چون به دلیل عصب‌دهی به عضلات داخل حنجره در صورت انجام بلاک دوطرفه در افرادی که اعمال جراحی فوق را انجام نداده‌اند با فلج شدن این عضلات ممکن است راه هوایی بیمار مسدود شود.