بورس ها در حقیقت کیسههائی با جدارهای نازک هستند . این بورس ها در قسمتهای مختلف سیستم استخوانی عضلانی بین استخوان و ماهیچه یا بین استخوان و پوست قرار میگیرند و با قوام نرم و لغزنده ای که دارند حرکات این عناصر روی یکدیگر را تسهیل کرده ، میزان اصطکاک و سایش بین آنها را کاهش میدهند . در فضای داخلی این کیسهها مایع زلالی جریان دارد ولی در حالت طبیعی میزان این مایع بسیار کم بوده و جدار آنها روی هم خوابیده است و برای همین در شرایط عادی بورس ها دیده نمیشوند . از جمله جاهایی که استخوان در مجاورت پوست قرار گرفته و در فاصله بین آن دو بورسی وجود دارد که باعث کاهش اصطکاک و سهولت لغزش بین پوست و استخوان میشود میتوان به برجستگی استخوان خلف آرنج یا الکرانون ، پشت پاشنه پا ، جلوی کشکک زانو و برجستگی استخوانی زیر زانو اشاره کرد . اگر به هر علتی این نواحی تحت فشار قرار گیرند یا ضربه ای به آن وارد شود ، بورس مستتر در آن ناحیه تحریک شده و ترشح مایع در داخل افزایش پیدا میکند و به شکل تودهای باقوام نرم پدیدار میگردد . به وضعیت بوجود آمده بورسیت اطلاق میگردد .
عوامل مسئول در پیدایش بورسیت را میتوان در ناحیه آرنج ( و هر ناحیه دیگری از بدن ) به صورت منظم شده به مؤلفههای زیر تقسیم کرد :
* به دنبال ضربه مستقیم و شدید روی برجستگی استخوانی پشت آرنج ، بورس مستقر در آن ناحیه تحریک شده و ترشح مایع به داخل آن افزایش پیدا کرده و یک بورسیت واکنشی پدید میآید . گاهی به دنبال ضربه در داخل بورس خونریزی اتفاق میافتد و برآمدگی ایجاد شده در پشت آرنج به علت بورسیت ناشی از خونریزی میباشد . در این موارد موضع میتواند مقداری گرم و ملتهب باشد .
* فشار و تماس مکرر با سطوح سخت مانند تکیه با آرنج روی میز هنگام مطالعه یا کار با کامپیوتر در طول زمان باعث تحریک بورس در آن ناحیه شده و پس از مدتی برآمدگی ناشی از تجمع مایع در داخل بورس در پشت آرنج قابل رویت است .
* به دنبال زخمی که در ناحیه بهوجودآمده باشد یا در زمینه اختلال سیستم ایمنی مانند بیماری قند ، بورس ممکن است دچار عفونت شده و در داخل فضای بورس چرک جمع شود .
* در زمینه بیماریهای التهابی مانند روماتیسم مفصلی یا بیماری نقرس گاهی بورسیت ایجاد میشود .
علائم بالینی در تورم پشت آرنج یا بورسیت الکرانون (OLECRANON BURSITIS )چیست و این عارضه چگونه تشخیص داده میشود؟
در این عارضه پشت آرنج برآمده میشود . این برآمدگی قوام نرمی داشته و میتواند مواج باشد . اندازه آن بسته به میزان مایع جمع شده در داخل آن میتواند کوچک یا بزرگ باشد . بزرگی آن ممکن است به حدی برسد که خم و راست کردن آرنج را با محدودیت همراه کرده و با فشار روی بافتهای اطراف باعث ایجاد درد و ناراحتی گردد . اگر بورس علت عفونی داشته باشد یا در زمینه بیماریهای التهابی بهوجود آمده باشد علاوه بر درد پوست روی آن گرم و قرمز میباشد . در موارد عفونی گاهی بورس سربازکرده و محتویات چرکی آن تخلیه میشود .
پزشک معالج بامشاهدات فوق به راحتی این عارضه را تشخیص میدهد و نیاز به روشهای تصویربرداری برای تأیید تشخیص نمیباشد . گاهی پزشک با سرنگ محتویات بورس را تخلیه کرده و از ظاهر زلال یا چرکی آن پی به واکنشی یا عفونی بودن عارضه میبرد . نمونه به دست آمده درموارد عفونی برای تعیین نوع میکروب وآ نتیبیوتیک مؤثر برای کشت به آزمایشگاه ارسال میگردد .
درمان تورم پشت آرنج یا بورسیت الکرانون(OLECRANON BURSITIS ) چیست ؟
در مواردی که بورسیت در اثر تماس مکرر با سطوح سخت بهوجودآمده باشد ، این نوع عادات باید از فعالیتهای روزمره به طور کامل حذف گردند . در بورسیت های واکنشی و غیر عفونی با استراحت دادن به آرنج ، کمپرس سرد و استفاده از داروهای ضد التهاب غیر کورتونی در بسیاری از موارد بهبودی حاصل شده و عارضه رفع میشود . در مواردی که حجم بورس پدیدآمده بزرگ باشد یا اقدامات درمانی منجر به بهبود نشده باشد ، پزشک معالج میتواند با سرنگ اقدام به تخلیه کیست نماید . تزریق موضعی کورتون به دنبال تخلیه کیست با اثر ضد التهابی بسیار مؤثری که دارد احتمال عود عارضه و جمع شدن مجدد مایع را تا حدود زیادی کاهش میدهد . ولی در هر صورت با کشیدن مایع و حتی تزریق کورتون نیز احتمال عود به طور کامل منتفی نشده و امکان جمع شدن مجدد مایع وجود دارد .
در موارد عفونی باید حتماً تجمع چرکی به طور کامل با سرنگ یا با برش کوچکی که داده میشود تخلیهشده و برای درمان عفونت آنتیبیوتیک تجویز گردد . در مواردی که بیماریهای زمینهای التهابی مسبب پیدایش بورسیت در ناحیه آرنج شده باشند علاوه بر درمان عارضه باید نسبت به درمان آن بیماری زمینه ای نیز اقدام گردد .
در موارد شدید و بدون پاسخ به درمان یا عود پس از کشیدن مایع با سرنگ از عمل جراحی برای خارج سازی کامل کیست استفاده میشود .پس از عمل جراحی عارضه به طور کامل بهبود یافته و بازگشت آن نامحتمل است .