تندون ها بافت های طناب مانندی از جنس پروتئینی به اسم کلاژن هستند که عضلات را به استخوان ها متصل می کنند و وظیفه آن ها حرکت دادن مفصل و استخوان های بدن است. به بیماری ای که باعث ملتهب شدن تندون ها می شود، تندینیتیس (Tendinitis) گفته می شود. لیگامان ها نیز بافت هایی مانند تندون ها هستند اما استخوان های بدن را به یکدیگر متصل می کنند و مفاصل بدن را پایدار می کنند.
بورس ها تشکیل شده اند از کیسه های ساینوویال (مفصلی)که هدفشان اجازه دادن به کشیده شدن و حرکت عضلات و تاندون ها از روی یکدیگر در نواحی که حرکت مکرر انجام میشود،است.این کیسه های ساینوویال به وسیله غشای ساینوویال پوشانده شده اند که حاوی شبکه ای از رگهای خونی اند که مایع ساینووسال را ترشح می کنند. نتایج بورسیتیس (التهاب بورس) در افزایش تولید مایع ساینوویال موجب تورم کیسه های بورس می شود. با استفاده مفرط و نادرست، این بورس ها ممکن است ملتهب، بزرگ و در موقعییت های نادری عفونی شوند.
بورس گلوتئال (Gluteal) در پشت باسن، روی سطح عضله اصلی باسن یا در بعضی موارد در زیر آن قرار دارد. این بورس ممکن است به صورت چند کیسه متصل به هم یا یک کیسه واحد وجود داشته باشد.
بورس های ناحیه باسن:
بورسیتیس گلوتئال می تواند هم توسط آسیب حاد و هم توسط آسیب مزمن اتفاق بی افتد. جراحت های شدید اغلب به دلیل ضربه های مستقیم به بورس، مانند سقوط فرد روی باسن، یا استفاده بیش از حد از بورس و مفصل، مانند دوچرخه سواری طولانی و دویدن روی سطوح نامسطح و نرم مثل چمن، اتفاق می افتند. اگر بورسیتیس گلوتئال مزمن شود ممکن است کلسیفیه شدن (سخت و آهکی شدن بر اثر تجمع کلسیم) بورس رخ دهد که باعث از دست رفتن نرمی و انعطاف آن می شود. رسوب کلسیم در بورس باعث افزایش درد بیمار و طولانی شدن پروسه درمان می شود.
تشخیص:
بیمار مبتلا به بورسیتیس گلوتئال در بالای باسن مصدوم احساس درد دارد و باز کردن پا ها از هم و دراز کردن پا درد را تشدید می کند و ممکن است با درد ارجاعی همراه باشد. به طور معمولا بیمار نمی تواند روی ران آسیب دیده بخوابد و با باز کردن پا ها از هم و دراز کردن پا، به خصوص بعد از بیداری شدن از خواب، احساس غژغژ می کند.
در معاینه فیزیکی با لمس یک چهارم بالایی-خارجی باسن بیمار احساس درد می کند. همچنین مانور های مختلفی برای ارزیابی این بیماری وجود دارد. در یکی از این مانور ها بیمار روی تخت معاینه می نشیند و درحالی پزشک در برابر حرکت پای او مقاومت می کند، از او خواسته می شود تا پاهایش را از هم باز کند. با رها کردن ناگهانی مقاومت توسط پزشک، درد افزایش می یابد.
رادیوگرافی و MRI می توانند کلسیفه شدن بورس و ساختارهای اطراف را به همراه التهاب مزمن نشان دهند. انجام MRI و تصویربرداری سونوگرافی برا تایید پارگی تندون عضلات پشت ران و همچنین کمک به تشخیص بورسیتیس گلوتئال الزامی هستند.
هر کدام از تصویر برداری هایی که توضیح داده شده اند، کاربرد خاص خود را دارند و ممکن است برای تشخیص دقیق بیماری نیاز به انجام یک یا چند تا از آن ها باشد.
درمان:
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده اساس روش های درمانی بر پایه جلوگیری از عمل جراحی و کاهش درد بیمار با استفاده از روش های غیرتهاجمی و ترکیبی طب نوین است. خط اول درمانی، دارو های ضد التهاب و مسکن ها هستند. در صورت پیشرفته بودن بیماری برای درمان کامل بیماری نیاز به انجام یکی یا چندتا از روش های زیر است.
1- لیزر درمانی:
در این روش با استفاده از پرتو لیزر کم توان فرآیند های ضدالتهابی و ترمیمی بافت بورس فعال می شوند و به التیام هرچه سریع تر آن کمک می کنند. به طور میانگین هر جلسه لیزر درمانی 40 دقیقه طول می کشد و برای درمان کامل درد یک یا چند جلسه لیزر درمانی جوابگو است.
2- تزریق کورتیکواستروئید:
کورتیکواستروئیدها اثرات ضد التهابی دارند و به داخل فضای بورس ملتهب تزریق می شوند. کاهش التهاب بورس، باعث فرصت پیدا کردن بدن برای ترمیم بافت آسیب دیده می شود. کورتیکواستروئید ها معمولاً با یک داروی بی‌حس کننده ترکیب میشود که درد تزریق را کمتر می کند. شروع اثرگذاری تزریق استروئید حدود 24 تا 48 ساعت طول کشیده و دوام آن حدود 3 تا 6 ماه خواهد بود. در صورت فروکش نکردن درد بیمار بعد از 24 تا 48 ساعت، احتمال وجود بیماری دیگری نیز در محل بورس مطرح می شود مانند آرتریت مفصل، التهاب بافت های پایدار کننده مفصل ران و لگن یا اختلال اعصابی که به مفصل ختم می شوند. در صورت وجود چند بیماری با هم دیگر نیاز به اقدام چند جانبه برای درمان همزمان این بیماری ها است.
تزریقات عموما به دو صورت انجام می شوند: هدایت شده و هدایت نشده. در روش هدایت نشده که به عنوان روش لندمارک (landmark) هم شناخته می شود پزشک بدون استفاده از دستگاه تصویربرداری و با استفاده از مشخصات سطحی بدن تزریق را انجام می دهد. در روش هدایت شده پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی یا دستگاه سونوگرافی محل دقیق ساختار های داخلی مفصل را شناسایی می کند و با توجه به آن ها سوزن را به داخل بافت هدایت می کند. در این روش به دلیل مشاهده لحظه به لحظه سوزن در دستگاه تصویربرداری امکان خطا بسیار کم می شود.
مزیت اصلی دستگاه سونوگرافی نسبت به دستگاه فلوروسکوپی، ساده تر بودن کار با آن و نداشتن عوارض جانبی است. ساده تر بودن کار با دستگاه سونوگرافی امکان خطا را کاهش می دهد و باعث تاثیر بیشتر تزریق می شود. همچنین دستگاه فلوروسکوپی به دلیل تاباندن پرتو های پر قدرت می تواند برای بیمار و پزشک خطرناک باشد.
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده این تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود. استفاده از دستگاه سونوگرافی باعث دید دقیق پزشک به ساختار های داخلی محل تزریق می شود و باعث کاهش عوارض جانبی و تاثیر قوی تر درمان می شود.
3- اوزون تراپی:
برای درمان بورسیتیس گلوتئال می‌توان از تزریق آب حاوی اوزون استفاده کرد. در این روش مقدار اندکی گاز ازن به داخل مفصل تزریق می شود.
معمولاً بعد از گذشت 30 تا 60 دقیقه درد به طور کامل تسکین می‌یابد. این تسکین درد با افزایش سطح اکسیژن در محل بافت و بالا بردن متابولیسم (سوخت و ساز) آن، که موجب تسریع فرایند ترمیم میشود، حاصل میشود.
مدت زمان تسکین درد متفاوت و بین یک تا شش ماه یا درمان دائمی است. برخی از بیماران برای دریافت تسکین درد به صورت کامل، به یک سری از 2 تا 4 تزریق نیاز دارند؛ به طوری که این تزریق‌ها در طول یک دوره‌ی چند ماهه توزیع شود. دلیل آن این است که هر تزریق اوزون همچنان که تأثیراتی بر ترمیم بافت دارد، به دلیل اثرات ضدالتهابی منجر به تسکین درد نیز میشود.
برخلاف تزریق کورتیکواستروئید که اگرچه تأثیرات ضد التهابی دارد اما بافت تحت تزریق را به علت اثرات کاتابولیسمی (دگرگونی بافت‌ها) که دارد تضعیف می‌کند، ازن فرایند ترمیم را تحریک می‌کند و سطح بهبودی بافت آسیب‌دیده را ارتقا می‌دهد. این تزریق نیز با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود.
4- تغییر سبک زندگی:
حتی پس از درمان کامل بیماری، بدون تغییر سبک زندگی امکان عود بیماری وجود دارد. بیمار باید عادت های نادرست مانند نحوه غلط نشستن پشت میز و نحوه غلط استفاده از دستگاه های بدن سازی اصلاح کند تا خطر ابتلا دوباره به بورسیتیس گلوتئال به حداقل برسد.
درمان های غیرجراحی
*فیزیوتراپی
*تزریق اوزون
*بلاک عصب با لیزر
* رادیو فرکوئنسی (RF)