عصب اولنار (ulnar) از نخاع گردنی منشا می گیرد و از سمت داخلی بازو پایین می آید و به سمت کف دست و دو انگشت کوچک و حلقه می رود.
آناتومی و مسیر عبور عصب اولنار:
ناحیه عصب دهی شده توسط شاخه های انتهایی عصب اولنار:
تونل کوبیتال (cubital tunnel)، اونلی از جنس بافت پیوندی در پشت آرنج است که عصب اولنار از داخل آن عبور می کند.
تونل کوبیتال و عصب اولنار:
سندروم تونل کوبیتال (Cubital tunnel syndrome) به دلیل تحت فشار قرار گرفتن عصب اولنار توسط تونل کوبیتال در مفصل آرنج است. این اتفاق باعث بروز درد در سمت داخلی ساعد، انگشت حلقه و انگشت کوچک می شود.
تحت فشار قرار گرفتن عصب اولنار در سندروم تونل کوبیتال:
اگر بیماری درمان نشده باقی بماند باعث اختلال حرکتی دو انگشت ذکر شده شود.اولین نشانه های بیماری معمولا زمانی بروز می کنند که از مفصل آرنج زیاد استفاده شود، یا پس از وارد شدن نیروی زیاد به آرنج مانند بلند کردن اجسام سنگین به تعداد زیاد. ضربه مستقیم به عصب اولنار هم ممکن است باعث بروز این سندروم شود.
تشخیص:
نشانه های فیزیکی شامل درد در محل عصب در آرنج و در صورت اعمال شدن ضربه به عصب در محل آرنج احساس درد در انگشتان هستند.
بیمار ممکن است علاوه بر این سندروم مبتلا به عوارض عصبی دیگری مانند اختلال دیگر اعصاب دست (رادیال، مدین) نیز باشد که تشخیص را تا حدودی دشوار می کند. در اوایل ظهور سندروم یکی از نشانه های مخصوص آن کاهش حس در سمت خارجی انگشت کوچک است.
سندورم تونل کوپیتال اغلب با بیماری "آرنج گلفباز" (golfer’s syndrome) اشتباه گرفته می شود. و این توضیح دهنده این موضوع است که بعضی درمان های در پیش گرفته شده برای افرادی که "آرنج گلفباز" در آن ها تشخبص داده شده بود ناموفق بودند.
یکی از تفاوت های این دو بیماری این است که در سندورم تونل کوبیتال حداکثر درد دو و نیم سانتی متر پایین تر از برجستگی داخلی آرنج است در حالی که در "آرنج گلفباز" دقیقا روی این برجستگی قرار دارد.
رادیکولوپاتی گردنی (تحت فشار قرار گرفتن اعصاب خارج شده از نخاع در گردن توسط مهره های ستون فقرات گردنی) و اختلال عصبی اولنار ممکن است همزمان وجود داشته باشند که به این اختلالات double-crush syndrome می گویند. این سندروم معمولا با اختلال عصب مدیان (عصبی که از مرکز ساعد می گذرد) در سطح مچ یا سندروم تونل کارپال (سندرومی در سطح مچ دست) به وقوع می پیوندد.
برای افتراق این اختلالات عصبی از تست الکترومایوگرافی استفاده می شود. در این تست از ترحیک الکتریکی برای پی بردن به سالم بودن یا اختلال عصب استفاده می شود.
رادیوگرافی برای تمام بیماران مبتلا به درد ساعد و انگشتان ضروری است تا عدم وجود شکستگی های استخوانی که دردی مشابه دارند ثابت شود. برحسب شرح حال بیمار و تشخیص پزشک آزمایشات دیگری مانند شمارش کامل سلول های خونی و ... نیز باید انجام شوند. MRI ویا تصویربرداری سونوگرافی، اگر قطع شدن این عصب محتمل باشد، الزامی هستند.
درمان:
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده اساس روش های درمانی بر پایه جلوگیری از عمل جراحی و کاهش درد بیمار با استفاده از روش های غیرتهاجمی و استفاده از روش های ترکیبی طب نوین است.
بعد از تایید شدن تشخیص می توان روش های درمانی مختلفی را به کار برد. بهترین روش درمانی از میان روش های مختلف درمان، بلاک عصب است. بلاک عصبی مهم ترین بخش درمان سندروم تونل کوبیتال است و به دو صورت مختلف انجام می شود: تزریق مواد بی حسی یا رادیوفرکونسی (RF)
بلاک عصب به قطع کردن مسیر عبور پیام عصبی با تزریق مواد بی حسی در اطراف عصب گفته می شود. تزریقات عموما به دو صورت انجام می شوند: هدایت شده و هدایت نشده. در روش هدایت نشده که به عنوان روش لندمارک (landmark) هم شناخته می شود پزشک بدون استفاده از دستگاه تصویربرداری و با استفاده از مشخصات سطحی بدن تزریق را انجام می دهد. در روش هدایت شده پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی یا دستگاه سونوگرافی محل دقیق ساختار های داخلی محل تزریق را شناسایی می کند و با توجه به آن ها سوزن را به داخل بافت هدایت می کند. در این روش به دلیل مشاهده لحظه به لحظه سوزن در دستگاه تصویربرداری امکان خطا بسیار کم می شود.
مزیت اصلی دستگاه سونوگرافی نسبت به دستگاه فلوروسکوپی، ساده تر بودن کار با آن و نداشتن عوارض جانبی است. ساده تر بودن کار با دستگاه سونوگرافی امکان خطا را کاهش می دهد و باعث تاثیر بیشتر تزریق می شود. همچنین دستگاه فلوروسکوپی به دلیل تاباندن پرتو های پر قدرت می تواند برای بیمار و پزشک خطرناک باشد.
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده این تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود. استفاده از دستگاه سونوگرافی باعث دید دقیق پزشک به ساختار های داخلی محل تزریق می شود و باعث کاهش عوارض جانبی و تاثیر قوی تر درمان می شود.
انجام تزریق:
معمولا بعد از تزریق با قرار دادن کمپرس سرد روی محل تزریق، از التهاب و درد بعد از تزریق جلوگیری می شود. اثرگذاری ماده بی حسی تقریبا از 15 دقیقه بعد از انجام تزریق شروع می شود و بستگی به مقدار آن حداقل 2 ماه یا بیشتر ادامه می یابد. در طول این مدت عصب اولنار بهبود می یابند و درد ناشی از اختلال عصب به طور کامل درمان می شود.
در روش RF، از انرژی رادیویی برای تولید گرما و انتقال آن به عصب استفاده می شود که عصب را برای مدت 6 تا 9 ماه بلاک یا به اصطلاح مسدود می کند. معمولا بعد از نیم ساعت درد بیمار به طور کامل کنترل می شود و تا 6 تا 9 ماه آینده علائم بیماری دیگر تکرار نمی شود. همچنین معمولا با یک بار بلاک عصب، چه به روش RF و چه روش تزریق، بیماری به طور کامل درمان می گردد و دیگر نیازی به تکرار مجدد بلاک نیست.
در صورتی که اختلال عصب ناشی از حمله تومور به آن ها باشد، نیاز به تخریب کردن کامل عصب برای درمان درد است. برای تخریب عصب نیز از تکنیکی مشابه بلاک عصب استفاده می شود اما به جای مواد بی حسی از مواد تخریب کننده عصب استفاده می شود که عصب را به صورت دائمی بی حس می کنند.
دیگر کاربرد های بلاک این عصب درمان هرپس زوستر (زونا) ناحیه ساعد، بی حسی موضعی ساعد و انگشتان حلقه و کوچک برای جراحی و تشخیص علت سندروم های درد مختلف این ناحیه هستند. کاربرد تشخیصی و پیشبینی کننده این تزریق به این صورت است که بعد از انجام بلاک اگر درد بیمار درمان شد می توان نتیجه گرفت که درد بیمار مربوط به این عصب است. قبل از تخریب کامل عصب برای درمان درد های سرطانی از این روش تشخیصی برای مطمئن شدن از نتیجه دادن تخریب عصب برای درمان درد ناشی از تومور استفاده می شود.
درمان های غیرجراحی
*فیزیوتراپی
*تزریق اوزون
*بلاک عصب با لیزر
* رادیو فرکوئنسی (RF)
در مطب دکتر مؤمن‌زاده تمامی این خدمات با راهنمایی اولتراسوند انجام می‌گیرد.