تاریخچه
پزشکان از اوایل قرن بیستم به مزایای بیحسی موضعی بیشتر پی بردند و این یکی از دلایل منطقی برای گسترش روز افزون این روش درمانی بود. استفاده از این روش برای درمان دردهای اندام فوقانی و نیز دردهای مفاصل به تدریج گسترش بیشتری پیدا کرد، و گزاراشات متعددی در مورد درمان دردهای اندام فوقانی با تجویز انواع داروها به داخل مفصل انتشار یافت.
شانه
آناتومی: سر گردن استخوان بازو با حفره گلابی شکل (گلنوئید) استخوان اسکپولا (کتف) مفصل می شود. سطح مفصلی در این مفصل از غضروف پوشیده شده و مستعد آرتریت می باشد. حاشیه حفره گلینوئید از یک بافت فیبروکارتیلاژ (فیبر های پروتئینی و غضروف) تشکیل سافته است که مستعد تروما بوده، و می تواند یاعث دررفتگی یا نیمه دررفتگی سر استخوان بازو شود.
مفصل با یک کپسول شل احاطه شده است، که اجازه یک دامنه حرکت بزرگ را به مفصل شانه می دهد، ولی در مقابل، پایداری و ثبات این مفصل را کاهش می دهد. کپسول مفصلی توسط یک لایه ساینوویال (تولید کننده مایع مفصلی) پوشیده شده است. مفصل شانه توسط اعصاب اگزیلاری (زیربقلی) و فوق کتفی عصب دهی می شود. لیگامان ها قسمت عمده قدرت و پایداری مفصل شانه را تامیین می کنند و در کنار آنان عضلات موجود در کنار مفصل به پایداری این مفصل کمک شایانی می کنند.
موارد انجام: مفصل شانه به لحاظ موقعیت و آناتومی که دارد، به دلایل گوناگون مستعد آرتریت می باشد. شایع ترین آسیب به دلیل استئوآرتریت این مفصل بوده که باعث درد این مفصل می شود. از علل دیگر می توان آرتریت روماتوئید و آرتریت بعد از تروما را ذکر کرد.
دلایل با شیوع کمتر شامل بیماری های کلاژن (نوعی پروتئین رشته ای) عروقی، عفونت ها و بیماری لایم می باشد. عفونت حاد معمولا با علائم سیستمیک شدید تب و بی حالی تشخیص داده می شود. تشخیص و درمان، با انجام کشت و سپس درمان آنتی بیوتیکی مناسب می باشد. بسیاری از بیماران مبتلا به استئوارتریت مفصل شانه دچار درد در اطراف مفصل و تا قسمت فوقانی مفصل شانه هستند که بیشتر به صورت یک درد بسیار شدید و یک حالت احساس ساییدگی و پرش در مفصل حین حرکت اندام فوقانی دیده می شود که درد با فعالیت افزایش می یابد و با استراحت و گرما تسکین می یابد. شدت درد بیمار به حدی زیاد است که باعث اختلال خواب می شود.
همچنین، بیمار فعالیت های خود رد اندام فوقانی مبتلا را به علت درد کاهش می دهد و به مرور باعث کاهش دامنه حرکت مفصل شانه می شود که باعث کاهش توانایی بیمار در شانه کردن موها یا بردن دست به پشت کتف یا بالای سر شده، و با ادامه این حالت به تدریج تحلیل عضلانی روی داده باعث بروز شانه منجمد می شود. رایوگرافی ساده باید در تمام بیمارانی انجام شود که از درد شانه شاکی هستند و سایر بررسی ها مانند شمارش سلولس خون با توجه یه شرح حال و معاینه فیزیکی قابل انجام است. ام آر آی در صورت شک به پارگی عضلات انجام می شود.
موارد ممنوعیت انجام: در صورت وجود عفونت موضعی نباید تزریق داخل مفصل انجام شود. از موارد ممنوعیت نسیبی انجام تزریق داخل مفصلی شامل مصرف داروهای ضدانعقادی و وجود اختلال انعقادی بوده.
تزریقات داخل مفصلی عموما به دو صورت انجام می شوند. روش اول استفاده از لندمارک (مشخصات) های سطحی بدن برای پیدا کردن محل تزریق است و روش دوم استفاده از سونوگرافی. در روش لندمارک به دلیل نداشتن دید و آگاهی کامل از جزئیات داخل بدن امکان خطا و عوارض جانبی بالا می باشد که این مشکلات با استفاده از روش سونوگرافی به راحتی حل می شوند.
تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی:
این تزریق هم برای هدف تشخیصی و هم برای هدف درمانی استفاده می شود.
این روش که در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور سیروس مومن زاده انجام می شود بالاترین دقت را در میان روش های تزریق دارد زیرا برای شناسایی ساختار های داخلی بدن و خود مفصل از دستگاه سونوگرافی استفاده می شود. این روش امکان تزریق موثرتر و عوارض جانبی کمتر را به ما می دهد.
قبل از انجام تزریق بیمار به صورت نشسته قرار می گیرد و دست و شانه به حالت ریلکس در می آیند. سپس با استفاده از دستگاه سونوگرافی محل مفصل به دقت مشخص می شود و پس از آن تزریق انجام می گیرد.
نحوه قرارگیری بیمار:
محل قرارگیری پروب سونوگرافی:
انجام تزریق:
عوارض: شایع ترین عارضه عفونت است، که با رعایت شرایط اسپتیک قابل جلوگیری است. بعضی از بیماران ممکن است به دنبال تزریق افزایش درد احساس کنند که باید قبلا به بیمار توضیحات کافی داده شود.
آرنج
آناتومی: مفصل آرنج یک مفصل از نوع لولایی است، که باعث اتصال بین استخوان های هومروس (بازو)، رادیوس (زند زبرین) و اولنا (زند زیرین) می شود. مفصل اجازه فلکسیون (بسته شدن) و اکستانسیون (باز شدن) به آرنج و چرخش را به ساعد می دهد. مفصل با لایه ساینوویال پوشیده شده است که باعث ایجاد فضای ساینوویال شده ، امکان تزریق داخل مفصل را فراهم می نمایید. تمام مفصل با یک کپسول ضخیم پوشیده شده است. لیگامان های قوی اتصالات قوی استخوانی دارند که باعث ایجاد پایداری بالای مفصل در کنار دامنه حرکت وسیع آن می شود. قسمت خلفی و قدامی مفصل زیاد سفت.
موارد انجام: مفصل آرنج به لحاظ ساختاری خیلی مستعد آرتریت است. استئوآرتریت شایع ترین نوع آرتریت است. البته آرتریت روماتوئید، آرتریت به دنبال تروما و آرتریت پسوریاتیک از دیگر علل هستند و از علل ناشایع تر بیماری های کلاژن واسکولار، عفونت و بیماری لایم است. عفونت حاد مثل آرتریت مفصل شانه با علائم سیستمیک شدید تشخیص داد شده، با کشت تایید می شود و درمان آنتی بیوتیکی دارد.
همانند استئوآرتریت شانه، بیماران دچار آرتریت در این مفصل نیز یک درد بسیار شدید حول و حوش مفصل آرنج و ساعد دارند که با فعالیت بدتر می شود و با استراحت بهبود می یابد، مانع خواب بیمار می شود و یک حالت خراشیدگی و پرش مفصل دارند. این ها باعث کاهش دامنه حرکت می شوند و بیمار دیگر نمی تواند کارهای روزمره مثل کار با کامپیوتر، نگه داشتن فنجان قهوه و چای، چرهاندن دستگیره در و سایر کارها را انجام دهد. عدم کار با دست باعث کپسولیت چسبنده (خشکی مفصل) می شود. رادیوگرافی ساده در تمام بیماران لازم است و تست های تشخیص تکمیلی با توجه به شرح حال انجام می شود. MRI در صورت شک به ناپایداری مفصل انجام می شود.
موارد ممنوعیت انجام: عفونت موضعی از موارد ممنوعیت انجام تزریق است و اختلال انعقادی یا مصرف داروهای ضدانعقاد از موارد ممنوعیت نسبی است.
تزریقات داخل مفصلی عموما به دو صورت انجام می شوند. روش اول استفاده از لندمارک (مشخصات) های سطحی بدن برای پیدا کردن محل تزریق است و روش دوم استفاده از سونوگرافی. در روش لندمارک به دلیل نداشتن دید و آگاهی کامل از جزئیات داخل بدن امکان خطا و عوارض جانبی بالا می باشد که این مشکلات با استفاده از روش سونوگرافی به راحتی حل می شوند.
تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی:
این تزریق هم برای هدف تشخیصی و هم برای هدف درمانی استفاده می شود.
این روش که در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور سیروس مومن زاده انجام می شود بالاترین دقت را در میان روش های تزریق دارد زیرا برای شناسایی ساختار های داخلی بدن و خود مفصل از دستگاه سونوگرافی استفاده می شود. این روش امکان تزریق موثرتر و عوارض جانبی کمتر را به ما می دهد.
قبل از انجام تزریق بیمار به صورت نشسته قرار می گیرد و دست و شانه به حالت خم شده به سمت بیرون در می آیند. سپس با استفاده از دستگاه سونوگرافی محل مفصل به دقت مشخص می شود و پس از آن تزریق انجام می گیرد.
نحوه قرارگیری بیمار: