درمان درد سطح داخلی پا با بلاک عصب سافنوس (saphenous) در سطح مچ

عصب سافنوس مسئول عصب دهی به سمت داخلی (سمت انگشت شست) مچ پا و کف پا است.

آناتومی عصب سافنوس:

ناحیه عصب دهی شده توسط عصب سافنوس با رنگ صورتی مشخص شده است:

بلاک کردن عصب به جلوگیری از عبور پیام عصبی (شامل پیام های درد) با تزریق مواد بی حسی به عصب گفته می شود. از بلاک عصب سافنوس در سطح مچ پا برای تشخیص علل و درمان دردهای سمت داخلی پا که استفاده می شود. برای ایجاد بی حسی موضعی طی جراحی های مچ پا نیز از این بلاک به همراه بلاک دیگر اعصاب پا یا بلاک شبکه عصبی کمری (شبکه عصبی کمری از تعدادی از اعصاب خارج شده از نخاع تشکیل شده است و اعصاب خارج شده از ان شبکه به بخش های وسیعی از پا عصب دهی می کنند) استفاده می شود. کابرد دیگر این بلاک کنترل و مدیریت دردهای حاد مانند دردهای بعد از جراحی، دردهای ناشی از آسیب دیدگی ها مانند شکستگی استخوان های مچ پا، و درد های سرطانی است تا درمان های دارویی یا جراحی انجام شوند و درد بیمار از بین برود.

کابرد تشخیصی این بلاک به این گونه است که پزشک بلاک را انجام می دهد و اگر درد بیمار التیام پیدا کرد نشان دهنده این موضوع است که همین عصب مسئول انتقال پیام درد بوده است. اما اگر درد بیمار همچنان ادامه داشت می توان متوجه شد که عصبی دیگر مسئول انتقال پیام درد از پا به نخاع و مغز است. اگر درد بیمار به روش های دارویی و دیگر روش های کم تهاجمی پاسخ ندهد برای درمان نیاز به تخریب کردن کامل عصب است. انجام این بلاک می تواند اختلالات حسی و حرکتی ای که بیمار بعد از تخریب عصب تجربه خواهد کرد را شبیه سازی کند. در صورت ابتلا بیمار به درد دائمی مچ پا که احتمال می رود به دلیل قطع شدگی یا اختلال عصب سافنوس در سطح مچ است، از این بلاک به همراه بی حسی موضعی و استروئید ها برای درمان درد استفاده می شود. انجام این بلاک به همراه بی حسی موضعی و استروئید ها در درمان اختلالات عصب سافنوس ناشی از دیابت الزامی است.

باید انجام تست های تشخیصی الکتریکی را (در این تست با تحریک کردن عصب به وسیله ولتاژ های پایین جریان برق می تواند اطلاعاتی کسب نمود) برای تمام بیمارانی که از اختلال عصب سافنوس رنج می برند مد نظر قرار داد تا بتوان به راحتی اختلالات مکانیکی و عملکردی عصب را تشخیص داد. انجام MRI و تصویربرداری سونوگرافی از مسیر عبور عصب چه در مچ چه در نواحی بالایی مچ پا نیز می تواند به تشخیص علت اختلال عملکردی عصب کمک کند. انجام رادیوگرافی برای تمامی بیمارانی که بعد از وارد شدن ضربه به مچ پا دچار علائم بیماری شده اند الزامی است تا عدم وجود شکستگی های استخوان های مچ اثبات شوند. این شکستگی ها در سطح داخلی مچ می توانند به عصب سافنوس آسیب برسانند.

تصویر رادیوگرافی نشان دهنده شکستگی قوزک داخلی:

نحوه انجام بلاک:

تزریقات برای بلاک اعصاب عموما به دو صورت انجام می شوند. روش اول استفاده از لندمارک (مشخصات) های سطحی بدن برای پیدا کردن محل تزریق است و روش دوم استفاده از دستگاه های تصویربرداری (که در بین این روش ها سونوگرافی بیشرین کارآیی و کمترین عوارض جانبی را دارد). در روش لندمارک به دلیل نداشتن دید و آگاهی کامل از جزئیات داخل بدن امکان خطا و عوارض جانبی بالا می باشد که این مشکلات با استفاده از روش سونوگرافی به راحتی حل می شوند.

تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی:

این روش که در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور سیروس مومن زاده انجام می شود بالاترین دقت را در میان روش های تزریق دارد زیرا برای شناسایی ساختار های داخلی بدن و خود عصب از دستگاه سونوگرافی استفاده می شود. این روش امکان تزریق موثرتر و عوارض جانبی کمتر را به ما می دهد.

برای انجام بلاک بیمار به پشت روی تخت معاینه می خوابد و پای مصدوم کمی به سمت خارج چرخانده می شود تا سطح داخلی مچ به سمت بالا قرار بگیرد. پای دیگر بیمار جمع می شود تا برای انجام تزریق مزاحمتی ایجاد نکند. پزشک با قرار دادن پروب سونوگرافی روی محل تزریق ساختار های داخلی را شناسایی می کند و تزریق را انجام می دهد.

نحوه قرارگیری بیمار:

محل قرارگیری پروب سونوگرافی:

تصویر سونوگرافی:

انجام تزریق:

عوارض جانبی احتمالی:

اشتباه در پیدا کردن محلی مناسب برای ورود سوزن می تواند باعث ناکارآمدی بلاک، آسیب رساندن سوزن به عصب یا اسیب رساندن سوزن به شریان ها و سیاهرگ های محل تزریق شود. استفاده از دستگاه سونوگرافی برای انجام این بلاک می تواند احتمال این اشتباهات را به حد خارق العاده ای کاهش دهد. احتمال کبودی محل تزریق با تشکیل هماتوم (کیسه پر از خون در داخل بدن) نیز وجود دارد. می تواند با وارد کردن فشار روی محل تزریق بعد از خروج سوزن از مچ پا و قرار دادن بسته های سرما زا روی محل ورود سوزن بعد از انجام تزریق احتمال این عوارض را کاهش داد.