تندون ها بافت های طناب مانندی از جنس پروتئین هستند که عضلات را به استخوان ها متصل می کنند و باعث حرکت مفاصل می شوند.
بورس ها کیسه های مفصلی هستند که با مایع مفصلی پر شده اند. بورس ها در کنار مفاصل بدن قرار دارند و به نرم تر شدن حرکت تندون ها و عضلات روی سطوح استخوانی مفصل کمک می کنند. بورس ساب دلتوئید (subdeltoid) در زیر عضله سرشانه و دقیقا بالای مفصل کتف و استخوان بازو قرار دارد. این بورس می تواند به صورت یک کیسه یا چند کیسه به هم پیوسته وجود داشته باشد.
در بیماری بورسیتیس (bursitis) به دلیل التهاب بورس، ترشح مایع داخل مفصلی داخل بورس افزایش می یابد که نتیجه آن تورم بورس و احساس درد است. استفاده نادرست یا طولانی مدت از مفصل شانه دلیل اصلی بروز این بیماری است. در موارد نادر ممکن است بورس عفونی شود که نیاز به درمان سریع و چندجانبه دارد تا از پخش شدن عفونت در بدن جلوگیری شود.
بورس ساب دلتوئید نسبت به هر دو آسیب حاد و خفیف تکرار شونده حساس است و هرکدام از این آسیب های فیزیکی می توانند باعث بورسیتیس ساب دلتوئید شوند. به عنوان مثال زمین خوردن مستقیم روی شانه نمونه ای از آسیب حاد است. کشیدگی های پیایپی شانه مانند حمل کیف دستی سنگین، انجام ورزش هایی که به پرتاب توپ نیاز دارند یا انجام کارهایی که نیاز به نگه داشتن دست بالای سر دارند نمونه ای از آسیب های خفیف تکرار شونده هستند که در طولانی مدت می توانند باعث بورسیتیس ساب دلتوئید شوند. اگر التهاب بورس درمان نشود، کلسیم در بورس رسوب می کند که باعث سختی و سفتی آن می شود و باعث کمتر شدن دامنه حرکتی شانه و بازو و درد مضاعف می شود.
تشخیص:
هر حرکت شانه، به خصوص دور کردن بازو از بدن، باعث احساس درد می شود. محل اصلی درد در زیر عضله سرشانه بوده و درد در یک سوم بالایی-خارجی بازو نیز احساس می شود.
محل درد بورسیتیس ساب دلتوئید:
بیمار معمولا نمی تواند روی شانه آسیب دیده به خواب برود و بعد از بیدار شدن ممکن است با حرکت دادن شانه احساس خشکی کند.
در معاینه فیزیکی با لمس محل بورس می تواند تورم آن را احساس نمود. به سمت عقب چرخاندن کف دست، بالا آوردن بازو باعث افزایش درد می شود. رادیوگرافی و MRI ممکن است رسوب کلسیم در بورس و ساختار های همراهش را به علاوه التهاب مزمن نشان دهند. تصویربرداری سونوگرافی هم می تواند برای تشخیص این بورسیتس و اختلالات تندونی (تندون ها عضلات را به استخوان ها متصل می کنند) کمک کنند باشد. درصورت شک پزشک به کشیدگی یا پارگی لیگامان ها (رشته هایی از جنس بافت پیوندی و محکم هستند که مفصل را در جای خود پایدار می کنند) انجام MRI سونوگرافی الزامی است. در کل رادیوگرافی برای تشخیص بیماری در بافت سخت استفاده می شود و MRI و سونوگرافی برای بافت نرم.
تصویر رادیوگرافی:
تصویر MRI:
اسکن استخوان می تواند ترک خوردگی های استخوان و شکستگی های فشاری را که در رادیوگرافی دیده نمی شوند، نشان دهد. همانطور که گفته شد، هر کدام از تصویربرداری ها کاربرد مخصوص خودشان را دارند.
روش های مختلف درمان:
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده اساس روش های درمانی بر پایه جلوگیری از عمل جراحی و کاهش درد بیمار با استفاده از روش های غیرتهاجمی است.
1-لیزر درمانی:
یکی ار خصوصیات پرتو لیزر کم توان فعال سازی فرآیند های ضدالتهابی و ترمیمی بافت مفصل است که به التیام هرچه سریع تر مفصل کمک می کنند. به طور میانگین هر جلسه لیزر درمانی 40 دقیقه طول می کشد و برای درمان کامل درد شانه دست به طور میانگین 5 جلسه لیزر درمانی جوابگو است.
2-تزریق کورتیکواستروئید:
کورتیکواستروئیدها اثرات ضد التهابی دارند و به اطراف بورس ملتهب شده تزریق می شوند. کاهش التهاب مفصل، باعث فرصت پیدا کردن بدن برای ترمیم غضروف آسیب دیده می شود. کورتیکواستروئید ها معمولاً با یک داروی بیحس کننده ترکیب میشود که درد تزریق را کمتر می کند. شروع اثرگذاری تزریق استروئید حدود 24 تا 48 ساعت طول کشیده و دوام آن حدود 3 تا 6 ماه خواهد بود. در صورت فروکش نکردن درد بیمار بعد از 24 تا 48 ساعت، احتمال وجود بیماری دیگری نیز در زانو مطرح می شود مانند التهاب تندون های اطراف مفصل یا اختلال اعصابی که به مفصل ختم می شوند. در صورت وجود چند بیماری با هم دیگر نیاز به اقدام چند جانبه برای درمان همزمان این بیماری ها است.
تزریقات عموما به دو صورت انجام می شوند: هدایت شده و هدایت نشده. در روش هدایت نشده که به عنوان روش لندمارک (landmark) هم شناخته می شود پزشک بدون استفاده از دستگاه تصویربرداری و با استفاده از مشخصات سطحی بدن تزریق را انجام می دهد. در روش هدایت شده پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی یا دستگاه سونوگرافی محل دقیق ساختار های داخلی مفصل را شناسایی می کند و با توجه به آن ها سوزن را به داخل مفصل هدایت می کند. در این روش به دلیل مشاهده لحظه به لحظه سوزن در دستگاه تصویربرداری امکان خطا بسیار کم می شود.
مزیت اصلی دستگاه سونوگرافی نسبت به دستگاه فلوروسکوپی، ساده تر بودن کار با آن و نداشتن عوارض جانبی است. ساده تر بودن کار با دستگاه سونوگرافی امکان خطا را کاهش می دهد و باعث تاثیر بیشتر تزریق می شود. همچنین دستگاه فلوروسکوپی به دلیل تاباندن پرتو های پر قدرت می تواند برای بیمار و پزشک خطرناک باشد.
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده این تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود. استفاده از دستگاه سونوگرافی باعث دید دقیق پزشک به ساختار های داخلی محل تزریق می شود و باعث کاهش عوارض جانبی و تاثیر قوی تر درمان می شود.
قبل از انجام تزریق بیمار به صورت نشسته قرار می گیرد و دست ها به حالت ریلکس در می آیند، سپس با استفاده از دستگاه سونوگرافی محل مفصل به دقت مشخص می شود و پس از آن تزریق انجام می گیرد.
تزریق کورتیکواستروئید با کمک دستگاه سونوگرافی:
بیماری های کلاژن عروقی نیازمند درمان های چند جانبه هستند و فقط با استفاده از تزریق نمی توان بیماری را به طور کامل درمان کرد. اما قسمت اصلی درمان این بیماری تزریق داخل مفصلی است.
3-ازن تراپی:
برای درمان بورسیتیس ساب دلتوئید میتوان از تزریق اوزون استفاده کرد. در این روش مقدار اندکی گاز ازن به داخل فضای مفصلی تزریق می شود.
معمولاً بعد از گذشت نیم ساعت درد به طور کامل تسکین مییابد. این تسکین درد به دلیل افزایش سطح اکسیژن و بالا رفتن سوخت و ساز اطراف بورس و فعال شدن فرآیند های ضدالتهابی توسط ازن اتفاق می افتد.
مدت زمان تسکین درد متفاوت و بین یک تا شش ماه یا درمان دائمی است. برخی از بیماران برای دریافت تسکین درد به صورت کامل، به یک تعدادی تزریق از 2 تا 4 تزریق نیاز دارند؛ به طوری که این تزریقها در طول یک دورهی زمانی مشخص توزیع شوند. دلیل آن این است که هر تزریق اوزون همچنان که تأثیراتی بر ترمیم بافت دارد، به دلیل اثرات ضدالتهابی منجر به تسکین درد نیز میشود.
برخلاف تزریق کورتیکواستروئید که اگرچه تأثیرات ضد التهابی دارد اما بافت تحت تزریق را به علت اثرات کاتابولیسمی (دگرگونی بافتها) که دارد تضعیف میکند، ازن فرایند ترمیم را تحریک میکند و سطح بهبودی بافت آسیبدیده را ارتقا میدهد. در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفوسور دکتر سیروس مومن زاده این تزریق نیز با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود.
4- تغییر سبک زندگی:
حتی پس از درمان کامل بیماری، بدون تغییر سبک زندگی امکان عود بیماری وجود دارد. در نتیجه در حین فرآیند درمان و بعد از درمان کامل پزشک تمریناتی را برای بیمار توصیه می کند که انجام این تمرینات تکمیل کننده فرآیند درمان. همچنین بیمار باید عادت های نادرست مانند نحوه غلط جا به جا کردن اشیا اصلاح کند تا خطر ابتلا دوباره به بورسیتیس ساب دلتوئید به حداقل برسد.