نرمی غضروف کشکک زانو یا کندرومالاسی چیست؟

کندرومالاسی کشکک (Chondromalacia patella) شایعترین علت درد مزمن زانو است. این بیماری در واقع نوعی نرم شدن غضروف کشکک است و علت این نرم شدن در اکثر اوقات حرکت نامتعادل کشکک روی مفصل زانو، رفتار نامناسب با زانو در حین فعالیت های بدنی یا ورزشی، ضربه و یا ضعف عضلات ران است.

تمامی مفصل‌ها دچار نرمی غضروف کشکک زانو می‌شوند، اما داخل مفصل زانو رایج‌ترین محل بروز این عارضه است. در ابتدا بخش کوچکی از غضروف پشت کشکک زانو (پاتلا) نرم و دردناک می‌شود اما در نهایت بخش اعظم غضروف نرم می‌شود و این غضروف نرم شده ترک برمی‌دارد یا تکه‌های فیبری کوچکی از آن جدا می‌شود. غضروف آسیب دیده در موارد وخیم کاملاً متلاشی می‌شود و سطح استخوانی کشکک زانو نمایان می‌گردد که چون دیگر محافظی بر روی آن وجود ندارد، هر حرکت آن با سایش دردناک روی دیگر استخوان‌های زانو همراه خواهد بود. به علاوه تکه‌های کوچک غضروف درون فضای مفصل شناور می‌شود و سلول‌های پوشش دهنده داخلی مفصل را بیش از پیش تحریک می‌کند، این سلول‌ها نیز به نوبه خود با تولید مایع درون مفصلی واکنش نشان می‌دهند که تورم مفصل را در پی دارد.

نرمی غضروف کشکک زانو به چند درجه تقسیم می شود؟

شدت نرمی كشكك زانو با چهار درجه از 1 تا 4 تعیین می‌شود. درجه 1حداقل و درجه 4 حداكثر شدت این عارضه را نشان می‌دهد.

• درجه 1 حاكی از نرم شدن غضروف در ناحیه زانو است.
• درجه 2 نشان‌دهنده نرم شدن غضروف همراه با نشانه‌هایی از سطح غیرطبیعی است كه حاكی از آغاز فرسایش بافت می‌باشد.  
• درجه 3 نازک شدن غضروف همراه با زوال فعالیت بافت را نشان می‌دهد.
• درجه 4، شدیدترین درجه، نشان‌دهنده بیرون زدگی استخوان به همراه زوال قابل‌توجهی در غضروف است. بیرون زدگی استخوان به معنای احتمال وقوع مالش استخوان به استخوان است.

نرمی غضروف کشکک زانو یا کندرومالاسی به چه علت ایجاد می‌شود؟

انواع گوناگون اختلال‌ها و صدمه‌های مفصلی باعث نرمی غضروف می‌شوند. نرمی غضروف کشکک زانو معمولاً از صدمه دیدن زانو، استفاده بیش از حد از زانو و از بین رفتن هم‌ترازی عضله‌ها و استخوان‌های اطراف مفصل زانو ناشی می‌شود. برخی از علت‌های نرمی غضروف کشکک زانو عبارت‌اند از:

• ضربه دیدن یا تروما، به ویژه شکستگی یا دررفتگی کشکک زانو
• نامتعادل بودن عضله‌های اطراف زانو (ضعیف‌تر بودن بعضی عضله‌ها نسبت به بقیه)
• استفاده بیش از اندازه (خم کردن یا چرخاندن مکرر) مفصل زانو به ویژه هنگام ورزش کردن
• هم‌تراز نبودن عضله‌ها و استخوان‌های نزدیک مفصل زانو
• صدمه دیدن مینیسک (غضروف C شکل داخل مفصل زانو)
• استئوآرتریت یا آرتریت روماتوئید
• عفونت مفصل زانو
• خونریزی‌های مکرر داخل مفصل زانو
• تزریق چند باره‌ی داروهای استروئیدی داخل زانو

نرمی غضروف کشکک زانو یا کندرومالاسی چه علائم و نشانه‌هایی دارد؟

شایع‌ترین علائم نرمی کشکک زانو (کندرومالاسی) عبارتند از:

• درد جلوی زانو: این درد در عوض اینکه ناگهانی و شدید باشد، خفیف و مستمر است
• احساس درد در حین رفت و آمد در پله‌ها: این درد در حین پایین رفتن از پله ها نسبت به بالارفتن از پله ها شدید تر است
• احساس درد پس از استراحت طولانی: وقتی برای اولین بار از رختخواب بلند می شود یا وقتی برای مدتی طولانی نشسته باشید
• احساس سایش: در حین حرکت دادن پا
• ورم خفیف: معمولا دور کشکک
• التهاب: با فشار وارد شدن بر کاسه زانو

نرمی غضروف کشکک زانو چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک در طول معاینه فیزیکی، قسمت‌های مختلف زانو را فشار می‌دهد و پا را در جهت‌های متفاوت حرکت می‌دهد. انجام این حرکت‌ها ماهرانه به پزشک کمک می‌کند تا عوارض دیگری را از میدان حدس خارج کند که دارای نشانه‌ها و علائم مشابه هستند.

پزشک جهت تشخیص علت درد زانو از آزمایش‌های تصویربرداری زیر استفاده می‌کند:

1. رادیوگرافی اشعه ایکس
2. مقطع‌نگاری رایانه‌ای (سی تی اسکن)
3. تصویربرداری رزونانس مغناطیسی (ام آر آی)

درمان نرمی غضروف کشکک زانو

درمان این بیماری شامل دارو، برنامه ورزشی مخصوص، فیزیوتراپی، کفی، زانوبند طبی مخصوص و تزریق اوزون یا prp باشد. این روش های درمانی در ادامه توضیح داده می شوند:

1. دارو

یکی از گزینه های موثر برای درمان نرمی کشکک زانو، مصرف داروهای ضد التهابی است. این داروها باعث کاهش التهاب و درد و بهبودی بیماری می شوند. در بعضی موارد که مسکن های غیر تجویزی علائم را کاهش ندهند، داروهای قوی تری برای رفع علت نرمی غضروف زانو تجویز می­شود و میزان مصرف آن کنترل می شود تا بیمار مقدار بهینه ای از دارو را مصرف نماید.

2. فیزیوتراپی

فیزیوتراپی مخصوص سندرم نرمی غضروف زانو برای تسریع فرآیند بهبودی و تضمین نتایج بهینه ضروری است. در کلینیک تخصصی زانو درد، هدف اولیه فیزیوتراپی نرمی کشکک زانو کاهش التهاب و درد می باشد. فیزیوتراپیست از روش هایی مانند اولتراسوند (فراصوت) برای کاهش درد و التهاب استفاده می کند. ماساژ مخصوص عضله چهار سر ران نیز موثر است. وقتی درد و التهاب اولیه برطرف شد، فیزیوتراپیست بر بهبود انعطاف پذیری، استحکام و هم ترازی دور مفصل زانو تمرکز می کند.

وقتی  زانو و عضلات لگن شما استحکام کافی پیدا کردند، فیزیوتراپیست از حرکات ورزشی پیشرفته­ای استفاده می کند، که با سرعت بیشتری به تقویت عضلات کمک می کنند. فیزیوتراپیست به عنوان بخشی از برنامه درمان کندرومالاسی از درمان های دستی برای متحرک سازی کاسه زانو و بهبودی انعطاف پذیری آن در صورت سفت بودن، استفاده می کند.

3. برنامه ورزشی

یکی از بخش های مهم برنامه درمانی نرمی کشکک زانو استحکام عضله چهار سر ران است، زیرا این عضله نقش مهمی در حرکت کشکک زانو دارد. کشش عضله پهن خارجی (واستوس لترالیس) و  استحکام عضله پهن داخلی (واستوس مدیالیس) اغلب توصیه می شود. متخصصین ما در کلینیک تخصصی زانو درد برنامه ورزشی مخصوصی را برای هر بیمار با توجه به نیازهای فردی او ارائه می کند.

4. اوزون درمانی

روش درمان کندرومالاسی با استفاده از تزریق ازون برای انواع مشکلات زانو مفید و موثر می باشد. این روش درمانی باعث بهبود جریان خون در بافت آسیب دیده می شود و بدین ترتیب با فراهم کرد مواد مغذی در بافت، باعث تسریع در بهبودی و رفع درد و التهاب می شود. در این روش ترکیبی از اوزون، پروکائین و ویتامین بی ۱۲ و مواد دیگر به بافت آسیب دیده زانو تزریق می شود، و باعث از بین رفتن تورم می شود و رسوبات فیبری را تحریک می کند، تا باعث شود سلول ها با استفاده از این رسوبات، بافت آسیب دیده را ترمیم کنند. تزریق ازن باید هر ۱ الی ۲ هفته یکبار تکرار شود، بیماران پس از یک الی دو جلسه درمانی به بهبودی و نتایج دلخواه (تسکین زانو درد و از بین رفتن تورم) می رسند.

5. تزریق PRP

تزریق PRP یا پلاسمای غنی از پلاکت، یکی از روش های درمانی موثر در درمان نرمی کشکک زانو می باشد. در این روش با استفاده از خون بیمار، پلاکت های تغلیظ شده را می گیرند. به دلیل اینکه پلاسمای غنی از پلاکت، حاوی فاکتورهای رشد است، باعث تسریع در روند بهبودی می شوند.

هدف از تزریق پی آر پی درمان آسیب دیدگی توسط بدن می باشد، این روش نه تنها منجر به رفع علایم  از جمله درمان زانو درد می شود، بلکه باعث بهبودی نیز می شود. تاثیر این روش تا حدی است که گاهی لزوم استفاده از دارو و جراحی را برای بیمار از بین می رود. این روش برای درمان درد زانو ناشی از آسیب دیدگی های تاندون، رباط، غضروف و استخوان های زانو و همچنین در موارد ابتلا به آرتریت مورد استفاده قرار می گیرد.

ابتدا مقدار کمی خون از بیمار گرفته می شود، سپس با استفاده از دستگاه سانتریفیوژ در سرعت بالا چرخانده می شود، تا بدین ترتیب پلاکت ها تغلیظ شوند. سپس مایع حاصل دور کشکک زانو و یا در نزدیکی آن تزریق می شود. غلظت فاکتورهای رشد با این روش ۳ الی ۵ برابر بیشتر از حالت نرمال خون می شوند.

با توجه به نوع آسیب دیدگی و واکنش اولیه بیمار به درمان، پزشک یک الی چند مرحله تزریق پی آر پی را تجویز می کند. هنگام تزریق پزشک از تصویربرداری با اشعه ایکس و یا اولتراسوند برای پیدا کردن محل دقیق تزریق استفاده می کند. این روش عوارض جانبی ندارد، زیرا پلاسمای غنی از پلاکت از خون خود بیمار گرفته می شود و درصد احتمال واکنش بدن به آن صفر می باشد.

6. زانو بند طبی

بستن یک زانوبند طبی به شکل نوار در زیر کاسه زانو به رفع فشار از مفصل و در نتیجه کاهش شدید درد کمک می کند. این نوارها به راحتی قابل استفاده و بسیار موثر هستند. زانو بند طبی باعث ثابت ماندن زانو در طول توانبخشی می شود. بریس ثابت نگه داشتن کشکک زانو باعث اعمال فشار یکنواخت می شود، که به هدایت کشکک زانو و بهبود نحوه حرکت آن کمک می کند. زانوبندهای بند دار بر تاندون زیر کاسه زانو فشار خفیفی را اعمال می کنند تا به تسکین درد و بهبود ثبات زانو کمک کنند.

7. کفی و کفش طبی

کفی های طبی باعث محافظت از قوس پا می شوند و بدین ترتیب از چرخش شدید پا به سمت داخل، افزایش زاویه Q (معیاری برای اندازه گیری انحراف در راستای اندامهای تحتانی) جلوگیری می کنند. از اینرو باعث بهبود دامنه حرکتی کشکک زانو و کاهش نیروهای پیچشی وارد بر بافت های همبند می شود.یک کفی خوش ساخت همچنین به جذب ضربه که به پاشه پا وارد می شود کمک می­کند.

بیماری نرمی غضروف زانو اغلب در بین جوانان و ورزشکاران بروز می یابد. اپر چه این بیماری دردناک بوده و مانع از حرکت عادی زانو می شود، اما می توان با روش های درمان محافضه کارانه مانند فیزیوتراپی، ورزش و.... این بیماری را درمان نمود. توجه داشته باشید اگر علائم ذکر شده در مقاله را دارید، به پزشک متخصص مراجعه کنید تا با تشخیص به موقع کندرومالاسی، بهترین درمان را برایتان تجویز نماید و بدین ترتیب بتوانید از عوارض آن مصون بمانید.

*** برای درمان نرمی غضروف کشکک زانو لیزر درمانی نیز وجود دارد.

*** درصورتی که هیچ یک از روش های درمانی غیر جراحی جوابگو نبود ، روش جراحی مورد استفاده قرار میگیرد.

روش‌های درمانی بدون جراحی که در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور سیروس مؤمن زاده انجام می‌شود:

• درمان های نوین و تحصصی اوزون درمانی یا ازن تراپی
• آخرین لیزرهای پرتوان نسل جدید
• اوزون تراپی
• فیزیوتراپی
• تزریق اپیدورال
•  تریگرپوینت تراپی
• کمربندهای طبی
• رفلکسولوژی
• RF یا رادیوفرکوانسی
• در موارد نادر جراحی بسته ستون فقرات  هستند.

برای کسب اطلاعات بیشتر در زمینه درمان‌های غیر جراحی ارائه شده در کلینیک دردشناسی پروفسور سیروس مؤمن زاده و توضیحات مربوط به آنها به مقالات درمان‌های بدون جراحی دیسک کمر مراجعه کنید و در صورت تمایل به استفاده از این درمان های ترکیبی جامع و مدرن با تلفن 02188449335 و 02188460605 تماس بگیرید.