بلاک گانگلیون سمپاتیک سینه‌ای (Thoracic sympathetic ganglion)
تحت گاید فلوروسکوپی
بلاک عصب به معنی مسدود کردن انتقال‌های پیام درد با استفاده از تزریق مواد بی‌حسی (در بلاک موقتی) و مواد تخریب کننده عصب (در بلاک دائمی) گفته می‌شود. در مواردی داروهای ضد التهابی نیز به محل عصب تزریق می‌شوند که باعث کاهش التهاب عصب و شروع فرآیند بهبودی می‌شوند.
آناتومی گانگلیون‌های سمپاتیک سینه‌ای
گانگلیون‌ها محل تجمع سلول‌های عصبی در بافت‌های بدن هستند. معمولا رشته‌های عصبی فراوانی به گانگلیون‌ها وارد می‌شوند و از آن‌ها خارج می‌شوند که بسته به نوع گانگلیون پیام‌های مهمی مانند پیام‌های تنظیم کننده سیستم عصبی خودکار (سیستم سمپاتیکی و پاراسمپاتیکی) و پیام‌های درد را منتقل می‌کنند.
گانگلیون‌های سمپاتیک سینه‌ای در عمق قفسه سینه، در کنار ستون فقرات سینه‌ای قرار دارد. از این گانگلیون شاخه‌های متعددی خارج می‌شوند که در نهایت به قسمت‌های وسیعی از قفسه سینه و احشا داخل شکمی عصب‌دهی می‌کنند و در تنظیم سیستم سمپاتیکی این نواحی و انتقال پیام‌های درد نقش بسیار مهمی دارند.
در تصویر زیر این گانگلیون‌ها با هایلایت سبز نشان داده شده اند:
برتری‌های تصویربرداری فلوروسکوپی
در گذشته به دلیل عدم دسترسی به تصویربرداری‌های همزمان حین تزریق، اکثر تزریقات مدیریت درد با استفاده از مشخص کردن ساختارهای آناتومیک بدن با لمس محل تزریق انجام می‌شدند. عیب این روش‌ها دقت پایین آن‌ها در مشخص کردن محل دقیق تزریق و امکان اشتباه قرار گرفتن سوزن داخل بدن (به دلیل عدم مشاهده آن با تصویربرداری همزمان) است. در حال حاضر از تصویربرداری‌های همزمان بسیاری مانند فلوروسکوپی، سونوگرافی و CT Scan برای مشاهده ساختارهای داخلی بدن و هدایت سوزن به سمت هدف استفاده می‌شود.
تصویربرداری فلوروسکوپی یکی از روتین‌ترین روش‌های انجام تصویربرداری همزمان حین تزریقات است. فلوروسکوپی برتری‌هایی نسبت به دیگر روش‌ها دارد که از بین آن‌ها می‌توان به امکان تزریق ماده حاجب (برای تایید درست قرار گرفتن محل نوک سوزن) و عبور پرتوها از بافت چربی (این موضع در افراد با چاقی شدید کمک‌کننده است) اشاره کرد. همچنین پزشک می‌تواند با مشاهده ساختارهای داخل قبل از تزریق، روش مناسب را برای بیمار انتخاب کند.
استفاده از تصویربرداری همزمان دقت و موفقیت تزریق را بالا می‌برد، عوارض جانبی احتمالی را به شدت کاهش می‌دهد و به دلیل بالاتر رفتن دقت تزریق، میزان داروی مورد نیاز برای اثربخشی تزریق کاهش پیدا می‌کند. به دلیل استفاده از پرتوهای یونیزان در این نوع تصویربرداری، استفاده از آن در خانم‌های باردار توصیه نمی‌شود.
کاربرد ها
بلاک گانگلیون‌های سمپاتیک سینه‌ای برای درمان و تشخیص علل دردهای قفسه سینه و احشا داخل شکمی استفاده می‌شود. کاربرد تشخیصی به این صورت است که اگر بعد از انجام بلاک درد بیمار کنترل شد یعنی این گانگلیون‌ها در ایجاد درد برای بیمار نقش داشته است یا پیام‌های درد را منتقل می‌کرده است.
دیگر کاربردهای این بلاک عبارت‌اند از:
هرپس زوستر حاد (زونا)، درد ناشی از نوالژی (اختلال عصب) بعد از هرپس (زونا)، درد ناشی از نارسایی عروقی احشا شکمی، درد بعد از توراکوتومی، پالمار هایپرهیدروزیس (Palmar hyperhidrosis) و درد عضو شبح بعد از ماستکتومی (در این حالت بیماری که سینه‌ای برداشته شده‌است هنوز در محل سینه احساس درد می‌کند). بلاک دائمی گانگلیون‌های سمپاتیک سینه‌ای در افرادی استفاده می‌شود که بعد از بلاک موقتی دردشان کنترل شده است اما به دلیل موقتی بودن بلاک و درمان نشدن بیماری زمینه‌ای، درد بیمار عود کرده است. با انجام بلاک موقتی قبل از انجام بلاک دائمی می‌توان اثربخشی بلاک دائمی را پیش‌بینی کرد.
ممنوعیت‌ها
در بیماران با اختلال انعقادی (به دلیل مصرف دارو و یا بیماری) باید قبل از انجام تزریق اختلال را برطرف کرد. در مواردی که اختلال انعقادی به علت دارو باشد (مانند افرادی که داروهای قلبی مصرف می‌کنند) باید با صلاح دید پزشک این داروها قبل از انجام تزریق قطع شوند. در صورت ابتلا بیمار به ضعف سیستم ایمنی (افراد مبتلا به دیابت، سرطان، ایدز، مصرف طولانی کورتیکواستروئیدها) باید در پیگیری‌ها به دنبال نشانه‌های عفونت گشت تا در صورت بروز درمان شود. تزریق در صورت ابتلا بیمار به عفونت محل تزریق و یا عفونت گسترده در بدن ممنوع است و باید بعد از درمان عفونت انجام شود.
نحوه انجام بلاک
برای انجام این تزریق سوزن تحت هدایت فلوروسکوپی از پشت قفسه سینه، از کنار ستون فقرات سینه‌ای، به طرف گانگلیون هدایت می‌شود. بیمار به شکم می‌خوابد و بعد از قرارگیری بیمار در حالت مناسب پزشک با لمس ستون فقرات سینه‌ای و تصویربرداری فلوروسکوپی محل ورود سوزن را مشخص می‌کند. در نهایت سوزن با کمک تصویربرداری همزمان فلوروسکوپی وارد بافت می‌شود و تزریق انجام می‌شود.
نحوه انجام بلاک
تصاویر فلوروسکوپی نشان دهنده سوزن در محل گانگلیون سمپاتیک سینه‌ای:
عوارض جانبی احتمالی و روش‌های پیشگیری
تمام بیماران بعد از انجام تزریق تا مدتی تحت نظر قرار می‌گیرند تا اثربخشی تزریق ارزیابی شود و از اتفاق نیافتادن عوارض جانبی احتمالی اطمینان حاصل شود. به دلیل وجود عروق بسیار در بافت محل تزریق ممکن است هماتوم (تجمع خون در بافت) ایجاد شود. برای جلوگیری از تشکیل هماتوم می‌توان از سوزن‌های نازک، گذاشتن پک‌های سرد روی محل تزریق تا 20 دقیقه و با فشار دادن محل ورود سوزن بعد از تمام شدن تزریق استفاده کرد.
با کمک تصویربرداری همزمان فلوروسکوپی و مشاهده سوزن در تمام طول مدت تزریق، آسیب دیدن ساختارهای مجارو مانند شریان و وریدهای ناحیه (که می‌تواند باعث خونریزی خود محدود شونده شود)، تزریق به لایه‌های پوشاننده نخاع، آسیب دیدن اعصاب نخاعی توسط سوزن و یا پونوموتوراکس (سوراخ شدن پرده‌های پوشاننده ریه که باعث تنگی نفس بیمار می‌شود) به ندرت اتفاق می‌افتد و می‌توان از این گونه عوارض جلوگیری کرد. دیگر عارضه احتمالی این تزریق افزایش درد موقتی است که در بعضی از بیماران اتفاق می‌افتد و به دلیل ورود سوزن به بافت است و خود به خود بهبود پیدا می‌کند. عفونت محل تزریق به ندرت و اکثرا در بیماران با نقص سیستم ایمنی (دیابت، سرطان، ...) اتفاق می‌افتد و به دلیل انجام پروسیجر به صورت استریل نادر است.