روماتیسم (Rheumatism) یک واژه غیراختصاصی در پزشکی است که در مورد گروهی از بیماری‌ها که مفاصل و بافت همبند را درگیر می‌کنند به کار می‌رود. روماتیسم مفصلی آرتریت روماتوئید و روماتیسم قلبی تب روماتیسمی گفته میشود.
روماتیسم مفصلی یک بیماری است که موجب التهاب، درد و تورم مفاصل بدن میشود. این بیماری معمولا مزمن بوده و در دراز مدت میتواند موجب تخریب مفصل شود؛ علل مختلفی برای این بیماری ناتوان کننده شناخته شده است که ازجمله مهمترین آن مصرف دخانیات به ویژه سیگار است.
آرتریت روماتوئید مشخصاتی دارد که باعث تمایز آن با سایر انواع آرتریت‌ها (التهاب ودردمفاصل) میشود. به عنوان مثال آرتریت بصورت قرینه است یعنی اگر یک زانو یا دست درگیر باشد به احتمال زیاد طرف مقابل نیز درگیر است.
این بیماری ها در زنان شایع تر از مردان است. ولی برخی از انواع آن مثلا روماتیسم ستون فقرات در مردان شایع تر است.
بیش از دویست بیماری روماتولوژیک وجود دارد مانند اسپوندیلیت آنکیلوزان، لوپوس، اسکلرودرمی و درماتومیوزیت.
دلایل روماتیسم مفصلی
روماتیسم یک بیماری ژنتیکی است و مهمترین عامل در بروز بیماری های ژنتیکی، عامل ژنتیک است؛ با این حال ژن ها برای فعال شدن و تحریک سیستم ایمنی، نیاز به عامل محرک بیرونی دارند.
**سیگار و عوامل ایجادکننده روماتیسم
در بیماری های ژنتیکی مانند روماتیسم ژن های مستعد برای فعال شدن معمولا عوامل محرک را از محیط دریافت می کنند.
عامل های محیطی می توانند بیماری های عفونی باشند و تنها عامل خارجی که رابطه مشخص آن با ابتلا به روماتیسم به اثبات رسیده، مصرف دخانیات به خصوص سیگار است که باعث می شود بیماری نهفته روماتیسم بروز کند و یا شدت بیماری افزایش یابد.
از این رو پزشکان به افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به روماتیسم دارند و در واقع مستعد ابتلا هستند، توصیه می کنند از مصرف سیگار پرهیز کنند.
* چاقی
طبق تحقیقات به عمل آمده، چاقی در بروز بیماری روماتیسم موثر است. چاقی و اضافه وزن در شدت بیماری های روماتیسمی به ویژه نوع آرتروز آن نقش موثری دارد.
جمشیدی افزود:در آرتروز که نوع مکانیکی بیماری روماتیسم است، با تحرک درد بیمار افزایش می یابد و هرچه فرد وزن بیشتری داشته باشد، میزان التهابات و درد ناشی از آن بیشتر می شود.
* کم تحرکی
کم تحرکی و ورزش نکردن، نوع شغل، وضعیت نامناسب بدن در هنگام انجام کار و امور روزانه و مصرف سیگار به خصوص در بروز پوکی استخوان ارتباط مستقیم دارد.
انواع روماتیسم
آرتریت روماتوئید
شایعترین نوع اختلال روماتیسم، آرتریت روماتوئید (RA) است .یک بیماری التهابی مزمن. افراد مبتلا به RA ،دارای مفاصل متورم و ملتهب هستند. به این علت که سیستم ایمنی بدن آنها، به مفاصلشان حمله می کنند. RA می تواند بسیار دردناک باشد ، ا RA همچنین می تواند به مفاصل به طور دائمی آسیب بزند و به آنها تغییر شکل بدهد که معمولا به مفاصل کوچک بدن ،مانند بند انگشت دست یا پایتان متصل می شوند ، همچنین می تواند علائم سیستماتیکی داشته باشد این به این معنی است که روی مناطق دیگری نیز تاثیر می گذارد، مانند:ریه ها ، چشم ها ، رگ های خونی ، پوست . با این حال، اولین علائم و نشانه های قابل توجه از RA، معمولا درد و سفت شدن مفاصل دست یا پا است.
نقرس:
نقرس، یک بیماری التهابی مفصلی بسیار دردناک است. زمانی اتفاق می افتد که کریستال های اسید اوریک بسیار زیادی در بافت های بدن شما ایجاد می شود و وجود داشته باشد که باعث تورم، قرمزی و احساس گرما در مفصل های آسیب دیده می شوند. کریستال های اسید اوریک، همچنین می توانند منجر به کاهش عملکرد کلیه نیز شوند. نقرس، اغلب در انگشت بزرگ رشد می کند، اما می تواند در سایر مفاصل ، نیز بوجود آید. اگر این شرایط برای مدت طولانی درمان نشود، گره هایی معروف به توفی ،ایجاد می شوند.
واسکولیت:
واسکولیت، یک التهاب عروق خونی است، که به طور بالقوه تهدید بزرگی برای زنده ماندن است می تواند منجر به کاهش جریان خون رسانی به بافت به نام ایسکمی شود که درد شدیدی در بافتی که رگ های خونی آن منطقه آسیب دیده هستند، رخ می دهد. علائم واسکولیت ،ممکن است شامل موارد زیر باشد:لکه های قرمز یازخم هایی روی پوست ، ضعف اندام ها ، سرفه ، تب.
لوپوس :
لوپوس ،یک بیماری خود ایمنی است و در هر سنی، می تواند در مردان و زنان رشد کند، اما در زنان جوان ، بیشتر از مردان رایج است اما گفته می شود که این بیماری در مردان بیشتر از زنان است. لوپوس می تواند منجر به:مفاصل دردناک و سفت شده ، بثورات پوستی ، زخم در دهان، بینی یا پوست سر ، تب ، خستگی ، مشکل در تنفس عمیق و ... .
اسکلرودرمی:
اسکلرودرم ،یک بیماری زخمی مزمن است بر روی بافت همبند در قسمتهای مختلف بدن ،تاثیر می گذارد. واضح ترین علامت آن سخت شدن پوست است با توجه به اینکه کدام اندام تحت تاثیر قرار گرفته، نشانه های رایجی، مانند؛ سوزش سر دل ممکن است نشان دهنده اسکلرودر می باشد.
سندروم اسجوگرن:
سندروم اسجورگن، شایع ترین اختلال روماتیسمی است، که تا اکنون شناخته شده است در حدود 4 میلیون نفر در ایالات متحده امریکا ،تحت تاثیر این بیماری قرار دارند . زنان بیشتر از این اختلال رنج می برند و از هر 10 نفر مبتلا به روماتیسم، 9 نفر این نوع بیماری را دارند ، این بیماری در مردان و کودکان نیز رخ می دهد.علائم و نشانه های اسجورگن، شبیه به شرایط و بیماری های دیگر است، بنابراین اغلب اشتباه تشخیص داده می شود
روماتیسم پوستی
نوعی روماتیسم وجود دارد که روماتیسم پسوریازیسی نامیده می شود و در کسانی دیده می شود که به بیماری پوستی پسوریازیس مبتلا هستند.
علائم روماتیسم مفصلی چیست؟
مهمترین علائم روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید درد و خشکی صبحگاهی مفاصل بدن بخصوص دست همراه با احساس ضعف و خستگی است که بصورت تدریج در عرض چند هفته تا چند ماه ایجاد شده و شدت میابند.
علائم روماتیسم مفصلی به سه دسته تقسیم میشوند.
1- علائم عمومی روماتیسم
در 70 درصد موارد شروع روماتیسم مفصلی با علائم عمومی مانند ضعف، کاهش اشتها، درد مبهم عضلات و احساس خستگی است. بیمار ممکن است ماهها قبل از اینکه دچار درد و تورم مفصل شود این علائم را داشته باشد.