sa اسپوندیلوزیس یا آرتروز ستون فقرات یکی از بیماری‌های فرسایشی است که موجب تحلیل رفتن و تخریب غضروف‌های بین‌مفصلی در ستون فقرات می‌شود. آرتروز کمر موجب نازک شدن غضروف‌ها و دیسک‌های بین مهره‌ای می‌شود. بدون وجود این دیسک‌ها و غضروف‌ها که فشار‌های وارده بر ستون فقرات را جذب می‌کنند، استخوان‌ها بر روی هم فشرده می‌شوند و بین آنها سایش به وجود می‌آید که این موضوع موجب درد التهاب، تورم و خشکی مفاصل می‌شود. بدن شما معمولا سعی می‌کند که به این تغییرات واکنش نشان دهد و با آن مقابله کند اما معمولا واکنش بدن به این وضعیت نیز نتایج مناسب ندارد و موجب تشکیل خارهای استخوانی می‌شود. به طور کلی آرتروز مفاصل بیماری شایعی است و 90 درصد افراد در یک یا تعدا بیشتری از مفاصل بدن خود، این مشکل را دارند.
آرتروز ستون فقرات و کمر یکی از رایج‌ترین دلایل کمردرد می‌باشد. پیگیری جدی و سرسختانه‌ی یک دوره درمان بدون جراحی برای اغلب بیماران بسیار موثر است و موجب می‌شود که دیگر لزومی به انجام جراحی ستون فقرات نباشد.
آرتروز ستون فقرات چگونه ایجاد می‌شود؟
آرتروز ستون فقرات یکی از شایع‌ترین علل کمر درد است. آرتروز ستون فقرات به معنای تخریب غضروف بین مهره‌ها و همچنین مفاصل فاست در ستون فقرات می‌باشد که این موضوع معمولا موجب درد ستون فقرات در هنگام حرکت دادن مفاصل آن می‌شود. با بروز آرتروز ستون فقرات، مفاصل فاست دچار التهاب می‌شوند و با پیشروی بیماری، میزان تخریب غضروف و سایش استخوان‌ها بیشتر شده و درد ناشی از آن نیز شدت پیدا می‌کند. در ادامه، به علت درد شدید کمر، حرکت و انعطاف‌پذیری کمر کاهش پیدا می‌کند و شخص در حالت نشسته، ایستاده و حتی هنگام راه رفتن احساس کمردرد دارد. با گذشت زمان، در اطراف مفاصل فاست و حتی مهره‌های ستون فقرات، برخی خارهای استخوانی (رشد زائده‌های استخوانی که استئوفیت نیز نامیده می‌شوند) تشکیل می‌شود. این خارخای استخوانی به علت پاسخ طبیعی بدن در برابر بی‌ثباتی ستون فقرات تشکیل می‌شوندو در واقع نتیجه تلاش بدن برای مقابله با آرتروز کمر هستند. بزرگ شدن استخوان‌ها به افزایش ساییدگی و فرسایش مفصلی کمک می‌کند. البته تشکیل زائده‌های استخوانی، بخشی از روند طبیعی بالا رفتن سن هستند و به خودی خود ایجاد درد نمی‌کنند. اما گاهی این زائده‌های استخوانی موجب تحریک عصب‌هایی می‌شوند که از میان ساختارهای ستون فقرات عبور می‌کنند و فضای شاخه‌های عصبی را تنگ می‌کنند (تنگی کانال نخاعی) و به آنها فشار وارد می‌کنند که این موضوع موجب بروز درد و برخی علائم دیگر می‌شود.
علل
* سن
به طور کلی اغلب افراد مبتلا به آرتروز ستون فقرات، مردان و زنان بالای 50 سال هستند.
* آسیب دیدگی:
مانند سایر انواع آرتروز مفصلی، در مواردی نیز افراد جوانی که در گذشته دچار آسیب دیدگی ستون فقرات شده اند، به آرتروز کمر مبتلا می‌شوند.
* ژنتیک
بخش کوچکی از افراد مبتلا به آرتروز کمر نیز، با این بیماری به دنیا می‌آیند.
علائم
به طور کلی، علائم و نشانه‌های آرتروز مفصلی عبارتند از: التهاب، خشکی و درد مفاصل. در ستون فقرات، آرتروز کمر علائم زیر را ایجاد می‌کند:
-
درد کمر که ممکن است گاهی خوب شود و گاهی شدت پیدا کند.
-
خشکی کمر و ستون فقرات در صبح و هنگام بلند شدن از خواب و یا بعد از فعالیت کردن. این درد بعد از استراحت کردن و در برخی افراد بعد از ورزش کردن، کمتر می‌شود.
-
درد، بی‌حسی یا حساسیت به لمس در گردن
-
درد پایین کمر که تا باسن، کشاله ران و پاها انتشار می‌یابد.
-
درد یا حساسیت به لمس درد شانه‌ها و بازوها ،لگن، درد زانو‌ها و پاشنه‌ی پاها
-
احساس شنیدن صدای سایش مفاصل بر روی همدیگر
-
احساس ضعف و بی‌حسی در دست‌ها و پاها
-
محدود شدن دامنه‌ی حرکتی ستون فقرات و مشکل در خم کردن کمر و راه رفتن
-
بدشکلی ستون فقرات
تشخیص
در صورتی که کمر درد شدید دارید، بهتر است که هرچه سریع‌تر به پزشک متخصص مراجعه کنید. او در ابتدا سوالاتی در مورد سابقه کمر درد شما و چگونگی آن می‌پرسد. به خاطر داشته باشید که حتما به متخصص توضیح دهید که چه زمانی درد شما آغاز شده، در چه مواقعی بهتر یا بدتر می‌شود، درد آن چه مدت طول کشیده است و این که تا به حال برای تسکین کمردرد خود چه کارهایی را انجام داده‌اید. همچنین در نظر داشته باشید که پزشک خود را در مورد هر بیماری یا مشکل دیگری که دارید یا در گذشته داشته‌اید، مطلع کنید.
پزشک در ابتدا کمر شما را معاینه می‌کند. ممکن است پزشک از شما بخواهد که برخی حرکات را انجام دهید تا دامنه‌ی حرکتی مفاصل شما را بررسی کند. علائم ناشی از آرتروز ستون فقرات و کمر با بسیاری از علائم ناشی از سایر مشکلات ستون فقرات مشابه است. بنابراین بسیار مهم و حیاتی است که احتمال ابتلا به سایر مشکلات و بیماری‌های ستون فقرات را نیز بررسی کند. بدین منظور، ممکن است لازم باشد آزمایشات و تست‌های تشخیصی مختلفی را انجام دهید، مانند: آزمایش خون، رادیوگرافی با اشعه ایکس، اسکن ام.آر.آی، سی.تی.اسکن، اسکن استخوانی و میلوگرام.
روش‌های درمان غیرجراحی آرتروز ستون فقرات
در صورتی که پزشک متخصص تشخیص دهد که شما به آرتروز ستون فقرات یا اسپوندیلوزیس مبتلا هستید، روش‌های درمانی مختلفی را می‌تواند برای شما تجویز کند. در نظر داشته باشید که هیچ روش درمان قطعی برای از بین بردن بیماری آرتروز کمر وجود ندارد و روش‌های موجود موجب کاهش درد و کنترل روند پیشروی بیماری می‌شوند:
استراحت
در مواردی که درد ناشی از آرتروز ستون فقرات عود می‌کند و شدت می‌گیرد، استراحت کردن به کاهش درد بیمار کمک می‌کند.
دارودرمانی
برای کاهش درد و التهاب ناشی از آرتروز کمر از برخی داروها استفاده می‌شود.
لیزرتراپی
متخصصان برای بیمارانی که به دنبال روش‌های درمانی جایگزین و مکمل برای تسکین در خود هستند از لیزرتراپی و مگنت‌تراپی استفاده می‌کنند.
ورزش
ارائه‌ی برنامه‌ی ورزشی مخصوص برای تقویت عضلات کمر و تسکین درد ، بخش مهمی از درمان‌های معمول است.
برخی از ورزش‌های موثر برای آرتروز ستون فقرات و کمر عبارتند از: تمرینات کششی، تمرینات قدرتی و تمرینات هوازی...
تحریک الکتریکی عصب‌ها (TENS)
در این روش از جریان الکتریکی بسیار ضعیفی برای کاهش میزان حساسیت عصب‌ها در اطراف ستون فقرات استفاده می‌شود. بیمارن در هنگام انجام این درمان تنها کمی احساس لرزش و گزگز می‌کنند. این روش در تمامی بیماران موجب تسکین درد نمی‌شود.