کوکسیدینی عبارتی است که برای درد دنبالچه استفاده می‌شود. کوکسیکس یا همان دنبالچه یک استخوان کوچک مثلثی شکل و متشکل از ۳ تا ۵ مهره است که اغلب به هم جوش خورده‌اند. این نام برگرفته از یک کلمه یونانی به معنی «(پرنده) کوکو» است، زیرا این استخوان شبیه منقار این پرنده می‌باشد. دنبالچه به وسیله تعدادی رباط نیرومند که مفصل دنبالچه را پشتیبانی می‌کند، به انتهای ستون مهره‌ها (ساکروم) متصل است.
عضلات کف لگن ارتباط نزدیکی با دنبالچه دارند. عضلات کف لگن از یک طرف به استخوان شرمگاهی در جلوی لگن متصل بوده، داخل لگن (بین پاها) را پوشش داده و از پشت به قاعده ستون مهره‌ها و دنبالچه متصل هستند. این عضلات به عنوان پشتیبان و تکیه‌گاه اندام‌های داخل لگن عمل کرده و به کنترل اختیار ادرار و مدفوع کمک می‌کنند.
علت‌ها و دلایل
درد دنبالچه می‌تواند در تمام سنین رخ داده و زنان پنج برابر مردان به آن دچار می‌شوند. دلایل بروز آن عبارتند از:
* حوادث (افتادن روی دنبالچه)
* جهش‌های رشدی
* کاهش وزن شدید
* زایمان
* شروع خودبه‌خود درد، بدون هرگونه دلیل شناخته شده.
علائم و نشانه‌ها
علائم آسیب دیدگی و درد دنبالچه در بین افراد متفاوت است و شامل موارد زیر می باشد:
• در در زمان نشستن یا پس از نشستن که سطح درد در این حالت بستگی به طول مدت نشستن دارد. این مسئله رایج ترین مشکلی است که در نتیجه آسیب دیدگی دنبالچه ایجاد می شود. در این حالت افزایش درد و حساسیت ایجاد شده در نتیجه نشستن در یک مدت طولانی ممکن است برای چند روز ادامه داشته باشد.
• درد شدید در زمان حرکت از حالت نشسته به حالت ایستاده. برای اجتناب از این درد، سعی کنید کمی به جلو خم شده و فشار وارد شده به کمر خود را کاهش دهید.
• درد در نتیجه نشستن روی سطح نرم که هنگام نشستن روی سطح سخت احساس نمی شود.
• درد عمیق در اطراف ناحیه دنبالچه.
• حساسیت به فشار انگشتان در محل سر یا لبه های استخوان دنبالچه.
• درد به صورت تیر کشیدن در ناحیه کمر که به سمت پاها ادامه پیدا می کند.
• درد در زمان حرکت روده و گاهی اوقات قبل از آن.
• درد در زمان آمیزش جنسی که امکان مشاهده آن در مردان و زنان وجود دارد.
در صورتی که درد به خاطر وارد شدن ضربه ایجاد شده باشد، ممکن است سایر اعضای بدن نیز در نتیجه این شرایط آسیب دیده باشند. اگر این شرایط باعث وارد شدن آسیب به استخوان خاجی، لگن یا پاها شده باشد، احتمالاً تشخیص علت اصلی ایجاد درد مشکل است. در این حالت از تزریق به ناحیه دنبالچه برای تشخیص علت اصلی علائم ناراحتی مشاهده شده می توان استفاده کرد.
تشخیص
یکی از اهداف اولیه بررسی علت ایجاد درد دنبالچه، تشخیص ابتلای احتمالی فرد به بیماری هایی مثل سرطان است که می تواند باعث ناراحتی وی شده باشد. با وجود نادر بودن این شرایط، لازم است بطور دقیق این وضعیت بررسی شود. به این منظور می توان از عکس برداری رادیولوژی، اسکن CAT، اسکن MRI و کولونوسکوپی استفاده کرد.
هنگام تصمیم گیری درباره روش درمان درد دنبالچه ، مهم است که درد ناحیه دنبالچه بطور دقیق از درد ناحیه کمر یا سایر مواردی که ممکن است ارتباطی به دنبالچه نداشته باشند، مجزا گردد. در این حالت، همواره احتمال دارد سایر مشکلات باعث ایجاد ناراحتی برای فرد در زمان نشستن شده باشد، اما بر طرف کردن این مشکلات به روش های درمانی دیگر غیر از روش های مورد استفاده برای درمان درد دنبالچه نیاز دارد.
در اکثر موارد آزمایش های عادی نمی توانند علت درد دنبالچه را مشخص کنند. به این منظور برای تشخیص علت درد باید از سایر آزمایش ها استفاده کرد. به این ترتیب برای تشخیص علت درد از تزریق به ناحیه دنبالچه بیمار استفاده می شود.
راه و روش های درمان
داروها
برای آنکه دردتان کاهش یابد و بتوانید بهتر راه بروید و بدنتان را حرکت دهید، از داروهای غیراستروئیدی ضدالتهابی (NSAIDها) مثل آسپرین و ایبوپروفن استفاده کنید. اما، اگر بیماری‌های کلیوی یا سابقه خونریزی معده یا روده دارید، و یا داروهای رقیق کننده خون (مثل کومادین) مصرف می‌کنید، قبل از استفاده از NSAIDها با پزشکتان مشورت کنید. البته، در صورت داشتن چنین شرایطی بهتر است استامینوفن مصرف کنید که درد را کاهش می‌دهد اما تأثیری بر التهاب ندارد. معمولاً ترامادول نیز برای دوره کوتاهی تجویز می‌شود، زیرا این دارو اعتیادآور است. اگر ترامادول برای مدت طولانی‌تر تجویز شد، برای توقف مصرف آن ابتدا باید مقدار آن به تدریج کاهش داده شود تا بیمار دچار سندرم علائم ترک نشود.
فیزیوتراپی
در فیزیوتراپی ران‌ها، ساختارهای عضلانی دردناک مثل عضلات لواتور آنی، کوکسیژئوس یا پیریفورمیس دستکاری می‌شوند. برای این کار از تکنیک‌های آزادسازی میوفاسیال استفاده می‌شود. همچنین، از مدالیته‌های موضعی هم می‌توان کمک گرفت.
داروهای تزریقی
تزریق کورتیکواستروئید (پردنیزون): از این دارو به تنهایی یا به همراه یک بی‌حسی موضعی، در نزدیکی مفصل بین ساکروم و استخوان دنبالچه ، جهت درمان درد ناشی از التهاب مفصل ﺳﺎﻛﺮوﻛﻮﻛﺴﻴﮋﻳﺎل یا بورس ایسکیال استفاده می‌شود.
پرولوتراپی: از آن برای تقویت رباط‌های دارای پارگی جزئی یا رگ به رگ شده بعد از یک آسیب‌دیدگی استفاده می‌شود. این روش باعث رشد رباط و در نتیجه تقویت آن می‌شود.
مسدود کننده‌های گانگلیون ایمپار: در برخی موارد خاص درد دنبالچه مزمن (پرکاری گانگلیون ایمپار) باعث تسکین فوری درد (ظرف چند دقیقه) می‌شود، که می‌تواند چند ساعت دوام داشته باشد و در دراز مدت نیز درد را تا حد زیادی کاهش دهد؛ چند بار تزریق بی‌حس کننده‌های بادوام‌تر، مثل بوپی‌واکسین، می‌تواند برای چند ماه درد را تسکین داده و در دراز مدت نیز درد را تا حد زیادی کاهش دهد. تزریق بوتاکس، به تنهایی یا به همراه یک بی‌حس کننده، به مدت طولانی‌تر نسبت به یک بی‌حس کننده تنها، درد را تسکین می‌دهد.
نابودی (برداشتن) غده گانگلیون ایمپار: در مواردی از درد مداوم دنبالچه که به سایر درمان‌ها جواب نمی‌دهد، نابودی گانگلیون ایمپار درد را برای مدتی طولانی تسکین می‌دهد. افرادی که با تزریق بی‌حس کننده‌های موضعی دردشان موقتاً تسکین می‌یابد، معمولاً با تخریب اعصاب به وسیله تزریق اتانول یا فنل یا تخریب با فرکانس‌های رادیویی نیز تسکین می‌یابند. گاهی اوقات، این عمل می‌بایست تکرار شود.
تحریک ریشه عصب ساکرال
تحریک نخاع (نورومدولاسیون ساکروم): در این روش درد مزمن دنبالچه، که برای مثال به دلیل شکستگی دنبالچه رخ می‌دهد، توسط یک دستگاه کوچک شبیه به تنظیم‌کننده ضربان قلب که زیر پوست ناحیه باسن نصب می‌شود، تسکین می‌یابد.
دستکاری ستون مهره‌ها
پزشک، پس از تزریق بی‌حسی موضعی به ناحیه دنبالچه، دستکش به دست کرده و انگشت اشاره را وارد مقعد بیمار کرده و از بیرون انگشت شست را روی دنبالچه او قرار می‌دهد و دنبالچه را به مدت یک دقیقه خم و راست می‌کند. دستکاری دنبالچه، خصوصاً اگر با تزریق یک بی‌حس کننده همراه باشد تا حدودی درد را به مدت طولانی تسکین دهد؛ این درمان بیشتر برای افراد دارای دردهای کوتاه مدت و درد ناشی از تروما جواب می‌دهد، اما برای افرادی با دنبالچه ثابت (جوش خورده) تأثیر چندانی ندارد.
جراحی
برای درمان درد دنبالچه به ندرت از جراحی استفاده می‌شود، و این گزینه تنها زمانی توصیه می‌شود که سایر درمان‌ها جواب ندهند. جراحی دنبالچه به دو شکل انجام می‌شود، که یکی کوکسیژکتومی است که در آن دنبالچه به طور کامل برداشته می‌شود، و دیگری کوکسیژکتومی جزئی یا محدود است که در آن بخشی از دنبالچه برداشته می‌شود.