عصب گریتراوریکولار (greater auricular) از اعصاب خراج شده از نخاع در گردن منشا می گیرد و از سمت کنار گردن به سمت بالا می آید و به گوش و قسمتی از پوست زیر گوش عصب دهی می کند. نام این عصب به معنی عصب گوشی بزرگ است.اعصاب گردن و مسیر عصب گریتراوریکولار:
ناحیه عصب دهی شده توسط عصب گریتراوریکولار با رنگ زرد پر رنگ نشان داده شده است:
اختلالات این عصب می توانند به بیماری های مختلفی منجر شوند ک شایع ترین آن ها سندروم گوش قرمز است. در این سندروم با لمس شدن گوش، بیمار در گوش خود درد بسیار شدیدی احساس می کند. حملات درد در این بیماران به شکل خود به خودی هم اتفاق می افتند و بین 15 ثانیه تا 5 دقیقه طول می کشند. به طور میانگین تعداد حملات درد 20 بار تا 200 بار در روز است که عدد فوق العاده بالایی می باشد و کیفیت زندگی بیمار را به شدت کاهش می دهد. در بعضی موارد با تحریک شدن دیگر نقاط سر، مثلا حین شانه کردن موها، نیز بیمار در گوش خود احساس درد شدیدی می کند. این سندروم معمولا با سردرد های ناشی از اختلال اعصاب خودکار (اعصابی که تعرق و قطر عروق را کنترل می کنند) ناحیه گوش و گیجگاهی همراه است.
تشخیص:
چون در این بیماری اختلالات عضلانی و مفصلی مطرح نیستند، معمولا نیازی به تصویربرداری برای تایید شدن تشخیص وجود ندارد. البته در بعضی موارد به دلیل تشابه علائم سندروم گوش قرمز با دیگر سندروم های درد این ناحیه، نیاز به انجام تصویربرداری های مختلف است.
درمان:
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده اساس روش های درمانی بر پایه جلوگیری از عمل جراحی و کاهش درد بیمار با استفاده از روش های غیرتهاجمی است.
بعد از تایید شدن تشخیص می توان روش های درمانی مختلفی را به کار برد. بهترین روش درمانی از میان روش های مختلف درمان، بلاک عصب است. بلاک عصبی مهم ترین بخش درمان سندروم گوش قرمز است و به دو صورت مختلف انجام می شود: تزریق مواد بی حسی یا رادیوفرکونسی (RF)
بلاک عصب به قطع کردن مسیر عبور پیام عصبی با تزریق مواد بی حسی در اطراف عصب گفته می شود. تزریقات عموما به دو صورت انجام می شوند: هدایت شده و هدایت نشده. در روش هدایت نشده که به عنوان روش لندمارک (landmark) هم شناخته می شود پزشک بدون استفاده از دستگاه تصویربرداری و با استفاده از مشخصات سطحی بدن تزریق را انجام می دهد. در روش هدایت شده پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی یا دستگاه سونوگرافی محل دقیق ساختار های داخلی محل تزریق را شناسایی می کند و با توجه به آن ها سوزن را به داخل بافت هدایت می کند. در این روش به دلیل مشاهده لحظه به لحظه سوزن در دستگاه تصویربرداری امکان خطا بسیار کم می شود.
مزیت اصلی دستگاه سونوگرافی نسبت به دستگاه فلوروسکوپی، ساده تر بودن کار با آن و نداشتن عوارض جانبی است. ساده تر بودن کار با دستگاه سونوگرافی امکان خطا را کاهش می دهد و باعث تاثیر بیشتر تزریق می شود. همچنین دستگاه فلوروسکوپی به دلیل تاباندن پرتو های پر قدرت می تواند برای بیمار و پزشک خطرناک باشد.
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده این تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود. استفاده از دستگاه سونوگرافی باعث دید دقیق پزشک به ساختار های داخلی محل تزریق می شود و باعث کاهش عوارض جانبی و تاثیر قوی تر درمان می شود.
برای انجام این بلاک بیمار به پشت روی تخت معاینه می خوابد و س به سمت مقابل محل تزریق چرخانده می شود. سپس پزشک با قرار دادن پروب دستگاه سونوگرافی روی محل عصب ساختارهای داخلی را به دقت مشخص می کند و تزریق را انجام می دهد.
محل انجام تزریق:
محل قرارگیری پروب سونوگرافی:
تصویر سونوگرافی:
انجام تزریق:
معمولا بعد از تزریق با قرار دادن کمپرس سرد روی محل تزریق، از التهاب و درد بعد از تزریق جلوگیری می شود. اثرگذاری ماده بی حسی تقریبا از 15 دقیقه بعد از انجام تزریق شروع می شود و بستگی به مقدار آن حداقل 2 ماه یا بیشتر ادامه می یابد. در طول این مدت عصب بهبود می یابد و درد، تورم و تعرق ناشی از اختلال عصب به طور کامل درمان می شود.
در روش RF، از انرژی رادیویی برای تولید گرما و انتقال آن به عصب استفاده می شود که عصب را برای مدت 6 تا 9 ماه بلاک یا به اصطلاح مسدود می کند. معمولا بعد از نیم ساعت درد بیمار به طور کامل کنترل می شود و تا 6 تا 9 ماه آینده علائم بیماری دیگر تکرار نمی شود.س
همچنین معمولا با یک بار بلاک عصب، چه به روش RF و چه روش تزریق، بیماری به طور کامل درمان می گردد و دیگر نیازی به تکرار مجدد بلاک نیست.
در صورتی که اختلال عصب ناشی از حمله تومور به آن باشد، نیاز به تخریب کردن کامل عصب برای درمان درد است. برای تخریب عصب نیز از تکنیکی مشابه بلاک عصب استفاده می شود اما به جای مواد بی حسی از مواد تخریب کننده عصب استفاده می شود که عصب را به صورت دائمی بی حس می کنند.
دیگر کاربرد های بلاک عصب گریتر اوریکولار درمان هرپس زوستر (زونا) ناحیه گوش و بی حسی موضعی گوش برای جراحی های ناحیه گوش و گیجگاهی هستند.