تندون ها بافت های طناب مانندی از جنس پروتئینی به اسم کلاژن هستند که عضلات را به استخوان ها متصل می کنند و وظیفه آن ها حرکت دادن مفصل و استخوان های بدن است. به بیماری ای که باعث ملتهب شدن تندون ها می شود، تندینیتیس (Tendinitis) گفته می شود. لیگامان ها نیز بافت هایی مانند تندون ها هستند اما استخوان ها را به یکدیگر متصل می کنند و باعث پایداری مفاصل بدن می شوند.
عصب سینه ای بلند (long thoracic) از شبکه بازویی در گردن منشا می گیرد و به سمت عضلات دندانه ای قدامی (serratus anterior) که در پهلو ها قرار دارند می آید و مسئول عصب دهی به آن هاست. این عضلات استخوان کتف را به سمت بدن و جلو می کشند.
عصب سینه ای بلند و عضله دندانه ای قدامی:
سندروم کتف بالدار (winging scapula syndrome) به دلیل فشار روی این عصب با کشیدگی آن، در محل عبور آن از زیر استخوان کتف اتفاق می افتد. بیشترین دلیل اعمال فشار روی این عصب آسیب مستقیم فیزیکی به آن و ساختارهای اطراف آن است. ممکن است این آسیب ها در حین جراحی یا سقوط جسمی سنگین روی شانه باشد. آسیب به این عصب پس از شکستگی استخوان دنده اول هم محتمل است. با آسیب دیدن این عصب، عضله دندانه ای قدامی فلج می شود و دیگر نمی تواند استخوان کتف را در جای خود ثابت نگه دارد و استخوان کتف بیمار به سمت عقب برجسته می شود و اصطلاحا حالت بالدار به خود می گیرد.
با ادامه بیمار به دلیل جا به جایی استخوان کتف ممکن است تندون ها و لیگامان های شانه نیز تحت فشار قرار بگیرند و در طولانی مدت ملتهب و دردناک شوند که این اتفاق باعث افزایش درد و ناتوانی بیمار و طولانی شدن فرآیند درمان می شود. همچنین با فلج شدن عضله دندانه ای قدامی این عضله تحلیل می رود و تجدید قوای این عضله یکی از بخش های مهم درمان است.
تشخیص:
کتف بالدرا نتیجه عدم توانیی عضله دندانه ای قدامی در نگه داشتن کتف نزدیک به سطح پشتی بدن است. مانور تشخیصی این بیماری شامل تکیه دادن دست ها به دیوار و فشار دادن دست ها به دیوار است.
بیمار نمی تواند دست آسیب دیده را به طور کامل بالای سر خود باز کند و 25 تا 35 درجه آخر باز کردن دست برای بیمار غیرقابل دسترس است.
الکترومایوگرافی به تشخیص سندورم اختلال عصب سینه ای بلند کمک می کند. در این تست پاسخ اعصاب به تحریکات الکتریکی بررسی می شوند و می توان محل دقیق آسیب دیدگی عصب را مشخص کرد. رادیوگرافی برای تمام بیماران مبتلا به این سندروم انجام می شود تا عدم وجود بیماری های استخوانی مانند شکستگی های استخوانی کتف و دنده اول تایید شود. MRIو تصویربرداری سونوگرافی را می توان برای پی بردن به وجود یا عدم وجود تومور های بافت نرم شانه که می توانند این عصب را تحت فشار قرار دهند استفاده کرد.
درمان:
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده اساس روش های درمانی بر پایه جلوگیری از عمل جراحی و کاهش درد بیمار با استفاده از روش های غیرتهاجمی و استفاده از روش های ترکیبی طب نوین است.
بعد از تایید شدن تشخیص می توان روش های درمانی مختلفی را به کار برد. بهترین روش درمانی از میان روش های مختلف درمان، بلاک عصب است. بلاک عصبی مهم ترین بخش درمان اختلال عصب سینه ای بلند است و به دو صورت مختلف انجام می شود: تزریق مواد بی حسی یا رادیوفرکونسی (RF)
بلاک عصب به قطع کردن مسیر عبور پیام عصبی با تزریق مواد بی حسی در اطراف عصب گفته می شود. تزریقات عموما به دو صورت انجام می شوند: هدایت شده و هدایت نشده. در روش هدایت نشده که به عنوان روش لندمارک (landmark) هم شناخته می شود پزشک بدون استفاده از دستگاه تصویربرداری و با استفاده از مشخصات سطحی بدن تزریق را انجام می دهد. در روش هدایت شده پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی یا دستگاه سونوگرافی محل دقیق ساختار های داخلی محل تزریق را شناسایی می کند و با توجه به آن ها سوزن را به داخل بافت هدایت می کند. در این روش به دلیل مشاهده لحظه به لحظه سوزن در دستگاه تصویربرداری امکان خطا بسیار کم می شود.
مزیت اصلی دستگاه سونوگرافی نسبت به دستگاه فلوروسکوپی، ساده تر بودن کار با آن و نداشتن عوارض جانبی است. ساده تر بودن کار با دستگاه سونوگرافی امکان خطا را کاهش می دهد و باعث تاثیر بیشتر تزریق می شود. همچنین دستگاه فلوروسکوپی به دلیل تاباندن پرتو های پر قدرت می تواند برای بیمار و پزشک خطرناک باشد.
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده این تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می شود. استفاده از دستگاه سونوگرافی باعث دید دقیق پزشک به ساختار های داخلی محل تزریق می شود و باعث کاهش عوارض جانبی و تاثیر قوی تر درمان می شود.
معمولا بعد از تزریق با قرار دادن کمپرس سرد روی محل تزریق، از التهاب و درد بعد از تزریق جلوگیری می شود. اثرگذاری ماده بی حسی تقریبا از 15 دقیقه بعد از انجام تزریق شروع می شود و بستگی به مقدار آن حداقل 2 ماه یا بیشتر ادامه می یابد. در طول این مدت عصب بهبود می یابد و عضله دندانه ای قدامی از حالت فلجی خارج می شود. با دوباره قدرت پیدا کردن این عضله کتف به جای خودش بر می گردد و درد و ناتوانی ناشی از جا به جایی کتف درمان می شود.
در روش RF، از انرژی رادیویی برای تولید گرما و انتقال آن به عصب استفاده می شود که عصب را برای مدت 6 تا 9 ماه بلاک یا به اصطلاح مسدود می کند. معمولا بعد از نیم ساعت درد بیمار به طور کامل کنترل می شود و تا 6 تا 9 ماه آینده علائم بیماری دیگر تکرار نمی شود.
همچنین معمولا با یک بار بلاک عصب، چه به روش RF و چه روش تزریق، بیماری به طور کامل درمان می گردد و دیگر نیازی به تکرار مجدد بلاک نیست.
در صورتی که اختلال عصب ناشی از حمله تومور به آن باشد، نیاز به تخریب کردن کامل عصب برای درمان درد است. برای تخریب عصب نیز از تکنیکی مشابه بلاک عصب استفاده می شود اما به جای مواد بی حسی از مواد تخریب کننده عصب استفاده می شود که عصب را به صورت دائمی بی حس می کنند.
دیگر کاربرد های بلاک عصب دندانه ای قدامی درمان هرپس زوستر (زونا) ناحیه سینه و زیربغل، بی حسی موضعی قفسه سینه برای جراحی، تسکین درد بیمار بعد از جراحی های قفسه سینه و تشخیص علت سندروم های درد مختلف این ناحیه هستند. کاربرد تشخیصی و پیشبینی کننده این تزریق به این صورت است که بعد از انجام بلاک اگر درد بیمار درمان شد می توان نتیجه گرفت که درد بیمار مربوط به این عصب است. قبل از تخریب کامل عصب برای درمان درد های سرطانی از این روش تشخیصی برای مطمئن شدن از نتیجه دادن تخریب عصب برای درمان درد ناشی از تومور استفاده می شود.