تزریق بورس و تندون ساب اسکپولاریس (Subscapularis) تحت گاید سونوگرافی
آناتومی عضله ساب اسکپولاریس
بورس‌ها کیسه‌هایی حاوی مایع مفصل هستند که مسئولیت آن‌ها کمک به حرکت روان‌تر مفاصل است. تندون‌ها بافت همبندی هستند که عضلات را به استخوان‌ها متصل می‌کنند و مسئولین انتقال نیرو به استخوان‌ها را بر عهده دارند. عضله ساب اسکپولاریس در سطح جلویی استخوان کتف قرار دارد (زیر استخوان کتف). تندون این عضله به سمت خارج حرکت می‌کند و به جلوی سر استخوان بازو متصل می‌شود. این عضله مسئول نزدیک کردن بازو به بدن و چرخاندن دست به سمت داخل است.
در تصویر زیر این عضله نشان داده شده است:
بورس عضله ساب اسکپولاریس در جلوی تندون انتهایی آن قرار دارد. در تصویر زیر بورس ساب اسکپولاریس نشان داده شده است:
تندون‌ها و بورس‌های عضلات شانه به دلایل مختلفی مستعد التهاب هستند. اول، مفصل شانه دامنه حرکتی زیاد دارد و بسیاری از حرکات تکرارشونده هستند. دوم، برجستگی استخوانی سر شانه با حرکات شدید مفصل بازو شانه تداخل پیدا می‌کند و باعث افزایش فشار روی تندون عضلات می‌شود. سوم، خون رسانی طبیعی مفصل کم است و باعث دیر خوب شدن میکروتروماهای (آسیب‌های فیزیکی در مقیاس میکروسکوپی که به تنهایی مشکل ساز و یا دردآور نیستند) اتفاق افتاده می‌شوند. تمام این موارد می‌توانند باعث التهاب تندون‌ها و بورس‌های مفصل شانه شوند. در صورت ادامه التهاب ممکن است رسوب کلسیم در تندون اتفاق بیافتد که باعث از دست رفتن انعطاف آن و سخت تر شدن درمان می‌شود.
درد التهاب بورس و تندون ساب اسکپولاریس دائمی بوده و محل اصلی آن در جلوی سرشانه است و معمولا برهم زننده خواب بیمار است. در بسیاری موارد بیمار سعی می‌کند با محدود کردن دامنه حرکت بازو درد را کاهش دهد. با چرخاندن دست به سمت داخل درد افزایش می‌یابد. چون در بعضی افراد بورس‌های شانه به یک دیگر و فضای مفصلی شانه راه دارند، ممکن است در بیماران با التهاب بورس ساب اسکپولاریس تورم شانه دیده شود، هرچند که متورم نبودن شانه رد کننده التهاب بورس ساب اسکپولاریس نیست.
به علاوه دردی که توضیح داده شد، بیماران مبتلا به التهاب تندون یا بورس ساب اسکپولاریس، کاهش کارایی و دامنه حرکتی زیادی را تجربه می‌کنند که کارهای روزانه مانند شانه کردن سر، بستن دکمه‌های پیراهن و بالاتر بردن دست از ارتفاع سر را مشکل می‌کند. با ادامه بیماری ممکن است تحلیل عضلانی رخ دهد و باعث بیماری شانه یخ زده بشود.
برتری‌های تصویربرداری سونوگرافی
از بین تصویربرداری‌هایی که برای انجام بلاک استفاده می‌شوند، تصویربرداری سونوگرافی از همه در دسترس‌تر است و به دلیل نبودن پرتوهای یونیزان در این تصویربرداری و عدم نیاز به تزریق ماده حاجب ریسک کمتر نسبت به بقیه دارد. تصویربرداری سونوگرافی توانایی نشان دادن عروق محل تزریق را دارد و می‌توان از آن برای جلوگیری از تزریق داخل عروقی استفاده کرد.
علاوه بر توانایی نشان دادن عروق، دستگاه سونوگرافی با نشان دادن اعصاب و دیگر ساختارهای بافت نرم ناحیه حین انجام تزریق امکان تزریق دقیق‌تر و موثرتر با عوارض جانبی کمتر را فراهم می‌کند. یک برتری دیگر تصویربرداری سونوگرافی به تصویربرداری فلوروسکوپی نبود پرتوهای یونیزان است و امکان استفاده از این تصویربرداری برای خانم‌های حامله نیازمند تزریق وجود دارد.
لازم به ذکر است که در افرادی که علت جراحی یا به صورت مادرزادی آناتومی به هم ریخته و غیرطبیعی دارند یا اضافه وزن شدید دارند (به دلیل عدم عبور مناسب امواج فراصوت از بافت چربی) ممکن است بسته به نظر پزشک نوع تصویربرداری برحسب بیمار متفاوت باشد.
کاربردها
از این تزریق برای تشخیص و درمان دردهای شانه استفاده می‌شود. کاربرد تشخیصی به این صورت است که اگر بعد از تزریق، درد بیمار کاهش یافت یعنی علت درد بیمار التهاب بورس و تندون ساب اسکپولاریس بوده است و نیازی به ادامه فرآیندهای تشخیصی و بررسی دیگر ساختارهای شانه نیست.
ممنوعیت ها
در افرادی که به دلیل بیماری‌ای دیگر (مانند بیماری قلبی) داروهای ضد انعقاد مصرف می‌کنند باید تحت نظر پزشک مدتی دارو قطع شود تا خطر خونریزی بعد از تزریق کاهش یابد. در صورت اختلال انعقادی به دلیل بیماری بسته به نظر پزشک و پس از انجام آزمایشات لازم می‌توان در صورت صلاحدید پزشک این تزریق را انجام داد. تزریق در محلی که عفونت پوستی فعال وجود دارد یا در صورت عفونت سیستمیک بدن باید تا بعد از درمان عفونت عقب انداخته شود. این تزریق نباید برای افرادی که در مسیر عبور سوزن تومور دارند انجام شود. در افرادی که به دلیل جراحی یا مادرزادی آناتومی ناحیه بهم ریخته است این تزریق باید با دقت بیشتری انجام شود.
نحوه انجام تزریق
برای داروهای تزریق معمولا ازداروهای بی‌حسی یا کورتیکواستروئیدها (دارو های ضد التهابی) برای کاهش درد و التهاب استفاده می‌شود. در این روش سوزن از سمت جلوی شانه به سمت بورس و تندون ساب اسکپولاریس هدایت می‌شود. بیمار به حالت نشسته قرار می‌گیرد، سپس پزشک با لمس استخوان‌های شانه و تصویربرداری سونوگرافی محل تزریق را مشخص می‌کند. بعد از مشخص کردن محل ورود سوزن، پوست بیمار با بتادین استریل می‌شود. سپس سوزن وارد بافت می‌شود و بعد از تنظیم کردن محل نوک سوزن داخل بافت تحت تصویربرداری همزمان سونوگرافی تزریق انجام می‌شود.
تصویر سونوگرافی نشان دنده بورس و تندون ساب اسکپولاریس و نوک سوزن (علامت ستاره):
بررسی‌های بعد از تزریق
تمام بیماران بعد از انجام تزریق از جهت بررسی اثربخشی بلاک و بروز عوارض جانبی احتمالی تزریق تحت نظر قرار می‌گیرند. با اینکه اکثر بیماران بعد از انجام بلاک بی‌دردی (درد بیمار در 5 تا 10 دقیقه بعدی به دلیل تزریق ماده بی‌حسی به مقدار بسیار زیادی کاهش می‌یابد) پیدا می‌کنند، بعضی از بیمارن (در حدود 30%) افزایش درد موقتی بعد از انجام بلاک را تجربه می‌کنند که به دلیل ورود سوزن به بافت است و همراه با درد اصلی بیماری بعد از مدت کوتاهی از بین می‌رود.
به بیماران توصیه می‌شود تا در صورت افزایش درد و یا تب که می‌تواند نشانه عفونت باشد به پزشک مراجعه کنند.
عوارض جانبی احتمالی
احتمال درست نبودن محل سوزن و عوارض ناشی از آن به دلیل استفاده از تصویربرداری همزمان سونوگرافی، از جمله آسیب به اعصاب و شریان (سرخرگ) ها و ورید (سیاهرگ) های ناحیه، تزریق داخل شریانی یا وریدی، تزریق داخل مفصلی، آسیب دیدن تندون عضله با نوک سوزن به ندرت اتفاق می‌افتند.
ایجاد عفونت بعد از تزریق نادر است (و در افراد با نقص ایمنی مانند افراد مبتلا به ایدز یا سرطان یا دیابت که قند خونشان تحت کنترل نیست بیشتر اتفاق می‌افتد) و می‌توان با استفاده از وسایل استریل و شستن محل تزریق با بتادین قبل از ورود سوزن به راحتی جلوی آن را گرفت.
دیگر عارضه این بلاک می‌تواند ایجاد کبودی یا هماتوم (تجمع خون در بافت) باشد که به دلیل پرخون بودن بافت محل تزریق اتفاق می‌افتد. اما می‌توان با وارد کردن فشار بعد از انجام بلاک روی محل تزریق جلوی این عوارض را گرفت. استفاده از سوزن‌های نازک هم باعث کاهش احتمال تشکیل هماتوم می‌شود. همچنین می‌توان از پک‌های سرمازا استفاده کرد. این پک‌ها درد بعد از تزریق را هم کاهش می‌دهند.