در پشت استخوان کتف یک تیغه استخوانی وجود دارد که عضلات ماهیچه پشت کتف را به دو دسته بالایی و پایینی تقسیم می‌کند. عصب سوپرا اسکپولار (suprascapular) از اعصاب خارج شده از نخاع در ناحیه گردن منشا می‌گیرد و به سمت پایین می‌آید و عضلات بالا و پایین این تیغه استخوانی عصب دهی می‌کند.
آناتومی عصب سوپرا اسکپولار:
ضربه‌های مکرر و کشش مداوم این عصب باعث اختلال عصب می‌شود که این اختلال نورالژی (neuralgia) سوپرا اسکپولار نامیده می‌شود. اختلال این عصب می‌تواند بعد از وارد شدن ضربه به پشت گردن بیمار، مثلا حین تصادفات رانندگی، نیز اتفاق بی‌افتد.
تشخیص:
مشخصه اصلی نورالژی سوپرا اسکپولار، درد در پشت کتف و قسمت تحتانی گردن است. این درد با بی‌حسی های شوک مانند و سپس گزگز ناحیه پشت کتف همراه است. با پیشرفت بیماری بافت عضلانی پشت کتف تحلیل می‌رود و به اصطلاح آتروفی می‌شود.
جدا از درد دائمی، با ضربه زدن به محل خروج عصب از پشت گردن، بیمار افزایش درد خواهد داشت. به همین دلیل بیمار طی فعالیت‌هایی مانند خوابیدن که باعث وارد شدن نیرو به ناحیه پشت گردن و کتف می‌شوند، افزایش درد خواهند داشت و بیمار معمولا نمی‌تواند روی کتف آسیب دیده بخوابد.
رادیوگرافی برای تمام بیماران مبتلا به درد شانه ضروری است تا عدم وجود شکستگی‌های استخوانی که دردی مشابه دارند ثابت شود. برحسب شرح حال بیمار و تشخیص پزشک آزمایشات دیگری مانند شمارش کامل سلول‌های خونی و ... نیز باید انجام شوند. MRI و یا تصویربرداری سونوگرافی، اگر قطع شدن عصب سوپرا اسکپولار محتمل باشد، الزامی هستند، زیرا نه تنها هردو می‌توانند دلیل پارگی عصب را نشان دهند، بلکه می‌تواند آتروفی (تحلیل بافت عضلانی) را که به دلیل قطع عصب اتفاق می‌افتد را نیز نشان دهند.
آتروفی عضلات سطح استخوان کتف:
تصویر MRI نشان دهنده پارگی عصب سوپرا اسکپولار:
درمان:
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده اساس روش‌های درمانی بر پایه جلوگیری از عمل جراحی و کاهش درد بیمار با استفاده از روش‌های غیرتهاجمی و استفاده از روش‌های ترکیبی طب نوین است.
بعد از تایید شدن تشخیص می‌توان روش‌های درمانی مختلفی را به کار برد. بهترین روش درمانی از میان روش‌های مختلف درمان، بلاک عصب است. بلاک عصبی مهم ترین بخش درمان نورالژی سوپرا اسکپولار است و به دو صورت مختلف انجام می‌شود: تزریق مواد بی‌حسی یا رادیوفرکونسی (RF)
بلاک عصب به قطع کردن مسیر عبور پیام عصبی با تزریق مواد بی‌حسی در اطراف عصب گفته می‌شود. تزریقات عموما به دو صورت انجام می‌شوند:
هدایت شده و هدایت نشده.
در روش هدایت نشده که به عنوان روش لندمارک (landmark) هم شناخته می‌شود پزشک بدون استفاده از دستگاه تصویربرداری و با استفاده از مشخصات سطحی بدن تزریق را انجام می‌دهد. در روش هدایت شده پزشک با استفاده از دستگاه فلوروسکوپی یا دستگاه سونوگرافی محل دقیق ساختارهای داخلی محل تزریق را شناسایی می‌کند و با توجه به آن‌ها سوزن را به داخل بافت هدایت می‌کند. در این روش به دلیل مشاهده لحظه به لحظه سوزن در دستگاه تصویربرداری امکان خطا بسیار کم می‌شود.
مزیت اصلی دستگاه سونوگرافی نسبت به دستگاه فلوروسکوپی، ساده‌تر بودن کار با آن و نداشتن عوارض جانبی است. ساده‌تر بودن کار با دستگاه سونوگرافی امکان خطا را کاهش می‌دهد و باعث تاثیر بیشتر تزریق می‌شود. همچنین دستگاه فلوروسکوپی به دلیل تاباندن پرتوهای پر قدرت می‌تواند برای بیمار و پزشک خطرناک باشد.
در کلینیک فوق تخصصی دردشناسی پروفسور دکتر سیروس مومن زاده این تزریق با کمک دستگاه سونوگرافی انجام می‌شود. استفاده از دستگاه سونوگرافی باعث دید دقیق پزشک به ساختارهای داخلی محل تزریق می‌شود و باعث کاهش عوارض جانبی و تاثیر قوی تر درمان می‌شود.
برای انجام این بلاک بیمار به حالت نشسته قرار می‌گیرد و شانه به حالت ریلکس آویزان می‌شود. سپس پزشک با استفاده از دستگاه سونوگرافی محل تزریق را به دقت مشخص می‌کند و تزریق را انجام می‌دهد.
نحوه قرارگیری بیمار:
محل قرارگیری پروب سونوگرافی:
انجام تزریق:
معمولا بعد از تزریق با قرار دادن کمپرس سرد روی محل تزریق، از التهاب و درد بعد از تزریق جلوگیری می‌شود. اثرگذاری ماده بی‌حسی تقریبا از 15 دقیقه بعد از انجام تزریق شروع می‌شود و بستگی به مقدار آن حداقل 2 ماه یا بیشتر ادامه می‌یابد. در طول این مدت عصب بهبود می‌یابد و درد ناشی از اختلال عصب به طور کامل درمان می‌شود.
در روش RF، از انرژی رادیویی برای تولید گرما و انتقال آن به عصب استفاده می‌شود که عصب را برای مدت 6 تا 9 ماه بلاک یا به اصطلاح مسدود می‌کند. معمولا بعد از نیم ساعت درد بیمار به طور کامل کنترل می‌شود و 6 تا 9 ماه آینده علائم بیماری دیگر تکرار نمی‌شود.
بلاک عصب سوپرا اسکپولار با روش RF:
همچنین معمولا با یک بار بلاک عصب، چه به روش RF و چه روش تزریق، بیماری به طور کامل درمان می‌گردد و دیگر نیازی به تکرار مجدد بلاک نیست.
در صورتی که اختلال عصب ناشی از حمله تومور به آن باشد، نیاز به تخریب کردن کامل عصب برای درمان درد است. برای تخریب عصب نیز از تکنیکی مشابه بلاک عصب استفاده می‌شود اما به جای مواد بی‌حسی از مواد تخریب کننده عصب استفاده می‌شود که عصب را به صورت دائمی بی حس می‌کنند.
دیگر کاربردهای بلاک عصب سوپرا اسکپولار درمان هرپس زوستر (زونا) ناحیه کتف، بی حسی موضعی سر برای جراحی و تشخیص علت سندروم‌های درد مختلف این ناحیه هستند. کاربرد تشخیصی و پیش‌بینی کننده این تزریق به این صورت است که بعد از انجام بلاک اگر درد بیمار درمان شد می‌توان نتیجه گرفت که درد بیمار مربوط به این عصب است. قبل از تخریب کامل عصب برای درمان دردهای سرطانی از این روش تشخیصی برای مطمئن شدن از نتیجه دادن تخریب عصب برای درمان درد ناشی از تومور استفاده می شود.