درد سایکو‌فیزیولوژیک به دردی گفته می‌شود که منشاء آن در عوامل روانی (مثل
استرس، اضطراب، خشم سرکوب‌شده، یا تعارض‌های درونی) است، اما تغییرات واقعی فیزیولوژیک در بدن ایجاد می‌کند.
* یعنی درد واقعی است، نه تخیلی.
* اما آغاز یا تشدید آن، به دلیل فشارهای روانی است، نه آسیب بافتی.
مکانیسم (چطور روان، بدن را به درد می‌آورد)
وقتی فرد دچار استرس یا تعارض درونی می‌شود:
1. سیستم عصبی خودکار (سمپاتیک) فعال می‌شود.
2. هورمون‌های استرس (مثل آدرنالین و کورتیزول) افزایش می‌یابند.
3. این وضعیت باعث:
• انقباض عضلات
• تغییر در جریان خون
• افزایش حساسیت گیرنده‌های درد
• تغییر در عملکرد دستگاه گوارش یا قلب
می‌شود.
در نتیجه، بدن پاسخ واقعی فیزیولوژیک نشان می‌دهد و فرد درد را واقعاً حس می‌کند.
شایع‌ترین انواع درد سایکو‌فیزیولوژیک
ویژگی‌های درد سایکو‌فیزیولوژیک
• با استرس، خشم یا اضطراب تشدید می‌شود.
• اغلب در زمان استراحت یا آرامش روانی کاهش می‌یابد.
• آزمایش‌ها و تصویربرداری‌ها معمولاً طبیعی هستند.
• درد ممکن است مزمن و مبهم باشد.
• گاهی فرد از وجود ارتباط بین احساساتش و درد بی‌خبر است.
تشخیص
تشخیص معمولاً با کنار گذاشتن علل جسمی و بررسی عوامل روانی انجام می‌شود.
پزشک ممکن است از بیمار درباره:
• استرس‌های اخیر
• مشکلات خانوادگی یا شغلی
• الگوهای اضطراب یا افسردگی
پرس‌وجو کند.
درمان
درمان باید هم جسمی و هم روانی باشد.
ترکیب چند روش بهترین نتیجه را دارد:
1. روان‌درمانی (به‌ویژه CBT)
برای شناسایی و کنترل استرس‌ها و هیجانات سرکوب‌شده.
2. آموزش آرام‌سازی (Relaxation techniques)
مثل مدیتیشن، یوگا، تنفس عمیق یا تمرینات عضلانی تدریجی.
3. درمان دارویی در صورت نیاز
• داروهای ضدافسردگی (SSRI, SNRI) برای تعدیل انتقال‌دهنده‌های عصبی
• گاهی شل‌کننده عضلات برای دردهای عضلانی
4. فعالیت بدنی منظم
باعث کاهش تنش عضلانی و بهبود خلق‌وخو می‌شود.
5. درمان‌های فیزیوتراپی (در صورت وجود درد موضعی)
نکته مهم
فردی که درد سایکو‌فیزیولوژیک دارد، تظاهر نمی‌کند یا دروغ نمی‌گوید؛
دردش کاملاً واقعی و قابل احساس است، فقط منبع آن روانی است، نه جسمی.